Γράφει ο Συνεργάτης του Συλλόγου μας Δημήτρης Κατσίκης
Όλα τα τρισδιάστατα έργα στρατιωτικών ηρώων της προβιομηχανικής Ελληνικής ιστορίας που βρίσκονται στην Ελλάδα είναι από λίγο έως πάρα πολύ λανθασμένα. Η έλλειψη απόδοσης ρεαλιστικών στρατιωτικών εξαρτύσεων της εκάστοτε ιστορικής περιόδου είναι παραπάνω από εμφανή. Τις περισσότερες φορές, η λύση που επιλέγει ο γλύπτης είναι να μορφώσει ένα γενικό περίγραμμα πανοπλίας χωρίς να κατορθώσει να αποδώσει τις απαραίτητες αισθητικές και καλλιτεχνικές λεπτομέρειες ( σε ακραία αντίθεση με ότι συμβαίνει στις Δυτικές χώρες). Θα ήταν άδικο να καταλογίσει κανείς όλες τις ευθύνες στους κατά καιρούς δημιουργούς αγαλμάτων, οι διαστάσεις του προβλήματος είναι μεγαλύτερες και βαθύτερες. Το κυρίως πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως δεν υπάρχουν επαρκή πρότυπα στρατιωτικών εξαρτήσεων της Ελληνικής ιστορίας πάνω στα οποία θα βασιστεί ο εκάστοτε γλύπτης με σκοπό να αποδώσει με ρεαλιστικό τρόπο την ιστορική πραγματικότητα.
Γράφοντας καθ’υπερβολήν, αν μερικά χρόνια από τώρα δούμε άγαλμα Σπαρτιάτη του 5ου π.Χ αιώνα με την πλέον κλασσική και υπέρμετρα διαδεδομένη μορφή « The 300» δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε. Η άκριτη υιοθέτηση Χολιγουντιανών προτύπων όσον αφορά την εμφάνιση των προγόνων μας μαρτυρεί το τεράστιο κενό έρευνας σε Ελλαδικό επίπεδο και διάχυσης της ανάλογου γνώσεως στους κύκλους των καλλιτεχνών . Αυτό που παρατηρείται είναι μια αντίστροφη όσμωση, αντί η Ελλάδα να εξάγει τα Ιστορικά της πρότυπα πράττει ακριβώς το αντίθετο. Αυτό γίνεται άμεσα εμφανές όταν κάποιος κοιτάει τα ράφια των τουριστικών καταστημάτων του κέντρου της Αθήνας. Η οπτική «The 300» έχει κυριαρχήσει παντού και τίποτα δεν φαίνεται ικανό να την σταματήσει. Το παραπάνω άρθρο θα αποτελέσει τον πυρήνα για την ανάπτυξη πιο ολοκληρωμένης μελέτης στο μέλλον.
Όλα τα τρισδιάστατα έργα στρατιωτικών ηρώων της προβιομηχανικής Ελληνικής ιστορίας που βρίσκονται στην Ελλάδα είναι από λίγο έως πάρα πολύ λανθασμένα. Η έλλειψη απόδοσης ρεαλιστικών στρατιωτικών εξαρτύσεων της εκάστοτε ιστορικής περιόδου είναι παραπάνω από εμφανή. Τις περισσότερες φορές, η λύση που επιλέγει ο γλύπτης είναι να μορφώσει ένα γενικό περίγραμμα πανοπλίας χωρίς να κατορθώσει να αποδώσει τις απαραίτητες αισθητικές και καλλιτεχνικές λεπτομέρειες ( σε ακραία αντίθεση με ότι συμβαίνει στις Δυτικές χώρες). Θα ήταν άδικο να καταλογίσει κανείς όλες τις ευθύνες στους κατά καιρούς δημιουργούς αγαλμάτων, οι διαστάσεις του προβλήματος είναι μεγαλύτερες και βαθύτερες. Το κυρίως πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως δεν υπάρχουν επαρκή πρότυπα στρατιωτικών εξαρτήσεων της Ελληνικής ιστορίας πάνω στα οποία θα βασιστεί ο εκάστοτε γλύπτης με σκοπό να αποδώσει με ρεαλιστικό τρόπο την ιστορική πραγματικότητα.
Η βιβλιογραφία που αναφέρεται στις πανοπλίες των Ελλήνων είναι αποκλειστικά ξενόγλωσση (κυρίως αγγλόφωνη και γερμανόφωνη), έγινε ευρύτερα γνωστή μετά την εξάπλωση του διαδικτύου, μέχρι τότε ( περίπου 15 χρόνια πριν) βρίσκονταν στα ράφια αλλοδαπών Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η απόκτηση των συγγραμμάτων ήταν μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία που αποθάρρυνε τον επίδοξο ερευνητή από τις πρώτες απόπειρες (μεγάλο κόστος σε χρήμα και χρόνο). Στην πράξη , η γνώση των Ελλήνων περί των πολεμικών εξαρτήσεων των προγόνων τους ήταν σχεδόν μηδενική. Σε αυτό την κυρία ευθύνη φέρει η Ελληνική Ακαδημία που μέχρι και σήμερα δεν έχει να επιδείξει τίποτα στο κεφάλαιο « Ελληνική Πανοπλία ως Ελληνική Μόδα και Τέχνη». Το « αυθαίρετο φαντασιακό» και το « ενθουσιώδη περίπου» ήρθαν αν καλύψουν το κενό αυτό, οι καλλιτεχνικές αυθαιρεσίες πολλές και σε ορισμένες περιπτώσεις εγκληματικές. Θα αναφερθούμε εν τάχει σε δύο γνωστά παραδείγματα για να αποδείξουμε το αληθές της παραπάνω θέσεως.
Η εξάρτηση του αγάλματος του Αλεξάνδρου στην Θεσσαλονίκη είναι άκρως προβληματική. Απεικονίζει έναν «μυώδη λινοθώρακα» δηλ. κάτι που δεν υπήρξε ποτέ από ιστορική απόψη. Επίσης το άγαλμα του Φιλίππου Β’ παρουσιάζει μια εγκληματική ιστορική ασυνέπεια, ο Φίλιππος κρατά στο δεξί του χέρι ένα Αρχαϊκό Κορινθιακό κράνος το οποία ήταν σε χρήση παραπάνω από 200 έτη πρωτύτερα (εκτός και αν έχει κάποια κρυφή συμβολική σημασία). Στην εποχή του Φιλίππου δεν υπήρχαν σε χρήση Αρχαϊκά κράνη. Για τα επιμέρους μικρά λάθη στην απόδοση της πανοπλίας του, εδώ ο γλύπτης ακολούθησε την πρόταση του Μουσείου της Βεργίνας. Αν τώρα επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε κάποιο ανδριάντα Ομηρικού Ήρωα εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα. Λόγω της έλλειψης γνώσεως των εξαρτήσεων της εποχής του Μπρούτζου οι Ομηρικοί ήρωες αποδίδονται με μεταγενέστερες κατά μια χιλιετία στρατιωτικές εξαρτήσεις, εμφανίζονται με Αρχαϊκές και Ελληνιστικές μεταλλικές ενδιαιτήσεις.
Αν στην Ελληνική αρχαιότητα ( 8ος -5ος π.Χ αιώνες) συνέβαινε το ίδιο ήταν δικαιολογημένο λόγω απουσίας της επιστήμης της Αρχαιολογίας. Σήμερα είναι απαράδεκτο. Για την απόδοση των Βυζαντινών ανδριάντων δεν μπορούμε να πούμε πολλά, όλα και όλα υπάρχουν μονάχα 2 απόπειρες απόδοσης τους σε όλη την Ελλάδα. Η μορφή, οι λεπτομέρειες και τα σχήματα των Βυζαντινών εξαρτήσεων σε ρεαλιστικό επίπεδο ήταν παντελώς ανεξερεύνητες στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, η μεταφορά δισδιάστατων εικόνων (αγγειογραφίες , τοιχογραφίες) σε τρισδιάστατο υλικό επίπεδο αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα.
Γράφοντας καθ’υπερβολήν, αν μερικά χρόνια από τώρα δούμε άγαλμα Σπαρτιάτη του 5ου π.Χ αιώνα με την πλέον κλασσική και υπέρμετρα διαδεδομένη μορφή « The 300» δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε. Η άκριτη υιοθέτηση Χολιγουντιανών προτύπων όσον αφορά την εμφάνιση των προγόνων μας μαρτυρεί το τεράστιο κενό έρευνας σε Ελλαδικό επίπεδο και διάχυσης της ανάλογου γνώσεως στους κύκλους των καλλιτεχνών . Αυτό που παρατηρείται είναι μια αντίστροφη όσμωση, αντί η Ελλάδα να εξάγει τα Ιστορικά της πρότυπα πράττει ακριβώς το αντίθετο. Αυτό γίνεται άμεσα εμφανές όταν κάποιος κοιτάει τα ράφια των τουριστικών καταστημάτων του κέντρου της Αθήνας. Η οπτική «The 300» έχει κυριαρχήσει παντού και τίποτα δεν φαίνεται ικανό να την σταματήσει. Το παραπάνω άρθρο θα αποτελέσει τον πυρήνα για την ανάπτυξη πιο ολοκληρωμένης μελέτης στο μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου