Γράφει ο Συνεργάτης του Συλλόγου μας Δημήτρης Κατσίκης
Η σύγχρονη αναπαραγωγή των θωράκων της Ελληνικής Ιστορίας αποτελεί μια πολύπλοκη και πολυεπίπεδη διεργασία. Το βασικότερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός της μη υπάρξεως σχετικής θεσμοθετημένης αρχής κατασκευής και πιστοποίησης θωράκων. Η ανυπαρξία κάποιου επισήμου εκπαιδευτικού φορέα ( όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τις σχολές ξυλογλυπτικής) με απώτερο σκοπό την εκμάθηση των θεωρητικών προαπαιτουμένων καθώς και των αναγκαίων τεχνικών παραδοσιακής σφυρηλάτησης προς κατασκευή πανοπλιών δημιουργεί μια αρκετά ομιχλώδη κατάσταση. Αν σε αυτό προστεθεί και η εγκληματικά χαλαρή προσέγγιση των εν Ελλάδι «authenticity offices» των Μουσείων της χώρας, όσον αφορά τον τομέα της ανακατασκευής, τότε έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία τερατώδη πραγματικότητα.
Η φιλοξενία «πιστών αντιγράφων» στις αίθουσες μεγάλων Μουσείων της χώρας μας όπως η ανακατασκευή Οπλιτικής ασπίδας του 5ου π.Χ αιώνα από πιάτο δορυφορικής κεραίας καθώς και η αποκατάσταση του Ιστορικού Σπαρτιάτη Λεωνίδα με οπλισμό προερχομένου από τα τουριστικά καταστήματα του Μοναστηρακίου ( ακολουθώντας τις Χολιγουντιανές προδιαγραφές των «The 300») αποδεικνύει το αληθές. Αν σε αυτά προστεθεί η ύπαρξη φθηνών και ανώνυμων προϊόντων εισαγμένων από χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα τότε δημιουργείται αναπόφευκτα ένα εκρηκτικό μείγμα έτοιμο για ανάφλεξη. Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι αυτή την στιγμή στην Ελλάδα δεν υφίσταται κάποιος επίσημος και έγκυρος μηχανισμός πιστοποίησης των εκάστοτε « Πιστών αντιγράφων» της Ελληνικής προβιομηχανικής αρματοποιϊας.
Στην πράξη ο καθένας δύναται να υποστηρίξει την κατοχή αυθεντικότητας της ανακατασκευής χωρίς κανένα ορθολογικό αντίλογο ή συνέπεια. Υπάρχει παντελής έλλειψη επιστημονικού ελέγχου. Αυτό όπως ήταν φυσικό επακόλουθο έχει οδηγήσει αναπόφευκτά στην διακωμώδηση του όλου θέματος μάλλον σε ένα μη αντιστρέψιμο σημείο. Σε ακραία αντίθεση με ότι συμβαίνει στην Ελλάδα, σε κράτη της Ευρώπης και της Ασίας το κεφάλαιο «Πανοπλίες» χαίρει υψηλού σεβασμού και αναγνωρίσεως. Αναγνωρίζεται ως μια παράμετρο άρρηκτα συνδεδεμένη με την Εθνική υπερηφάνεια και την γηγενή παράδοση.
Η παραδοσιακή αρματοποϊία αποτελεί ένα εξειδικευμένο κλάδο της μεταλλουργίας που βασίζεται κυρίως στην επιτυχή έλαση των μεταλλικών επιφανειών με σκοπό την δημιουργία ενός ανατομικού μεταλλικού εξωσκελετού ικανού να προστατεύει τον φορέα του από εισερχόμενα πλήγματα στα πεδία των ένοπλων συγκρούσεων. Ο εκάστοτε αρματοποϊός πρέπει να πληρεί κάποιες προδιαγραφές και συνθήκες. Θα πρέπει κάθε στιγμή να είναι σε θέση να υποστηρίζει τα έργο του αποδεικνύοντας την αυθεντικότητα των κατασκευών του. Οι μέθοδοι κατασκευής των αντικειμένων είναι αναγκαίο να ακολουθούν παραδοσιακές μεθόδους ( χρήση αμονιών και σφυριών) και να είναι ορθές ως προς την εκτέλεση. Παρατηρείται συχνά το φαινόμενο στην Ελλάδα να παρουσιάζονται ως αυθεντικά τμήματα αμυντικού εξοπλισμού π.χ κράνη τα οποία έχουν κατασκευαστεί με χύτευση αυξάνοντας το βάρος τους σε υπερβολικό βαθμό καθιστώντας τα μη λειτουργικά. Η παραπάνω μέθοδος ποτέ δεν υπήρξε σε χρήση , ο σωστός τρόπος κατασκευής σε όλες τις εποχές και σε όλους τους πολιτισμούς ήταν μονάχα ένας , με κρύα ή θερμή σφυρηλάτηση ελασμάτων. Επίσης, ο τεχνίτης οφείλει να ανακατασκευάζει τα αντικείμενα στην αρχική τους μορφή και όχι όπως αυτά εκτίθενται οξειδωμένα και παραμορφωμένα στις προθήκες των Μουσείων. Τα δύο παραπάνω παραδείγματα αποδεικνύουν το υπάρχων υπαρκτό έλλειμμα επιστημονικής προσέγγισης όσον αφορά την ανακατασκευή στην Ελλάδα.
Αναπόφευκτα, στην τωρινή Ελληνική πραγματικότητα της κυριαρχίας των εισαγόμενων προϊόντων μια χρήσεως (υλικών και πνευματικών) η αγωνία και ο μόχθος των παραδοσιακών δημιουργών δεν δύναται να γίνει ευκόλως αντιληπτή. Η τάση για τυποποίηση, για ευκολία, για «καθαρά χέρια» και εύκολο κέρδος αποτελεί ισχυρό ανάχωμα ως προς την διαδικασία αξιολόγησης των προϊόντων παραδοσιακής τέχνης. Όλο και δυσκολότερα γίνεται αντιληπτός ο χρόνος, η επένδυση σε υλικά και σε έρευνα που πρέπει κάποιος να αφιερώσει έτσι ώστε να καταφέρει να δημιουργήσει ένα λειτουργικό και σωστά κατασκευασμένο σύνολο πανοπλίας ικανό να σταθεί δίπλα σε ένα αυθεντικό αρχαιολογικό εύρημα. Σε αντίθεση με ότι ισχύει στην σύγχρονη τέχνη στην τέχνη της αρματοποιϊας δεν υπάρχουν περιθώρια για υποκειμενισμό και ομιχλώδεις θεωρίες, κάθε έλαση αποσκοπεί και σε κάποια πρακτική εφαρμογή. Το γεγονός αυτό περιορίζει στο ελάχιστο αυθαίρετες προσθήκες και αφαιρέσεις από την πλευρά του καλλιτέχνη.
 |
| Σύγχρονη Αναπαράσταση του Ιστορικού Λεωνίδα - " The 300" από μεγάλο Μουσείο της Ελλάδος. Ο εξοπλισμός έχει προσεκτικά επιλεγεί από τους υπεύθυνους του Μουσείου από τουριστικά καταστήματα. Επιστημονική προσέγγιση και υπευθυνότητα, |
Ένα ακόμα σημαντικό εμπόδιο που θα πρέπει να αντιμετωπίσει κάποιος που αποπειράται να αναστήσει μία ξεχασμένη από αιώνες τέχνη είναι η έλλειψη συμπαγών πληροφοριών σχετικών με την χιλιετή Ελληνική Αρματοποιϊα. Αναμφισβήτητα η «Αρχαία Ελλάδα» για πολύ συγκεκριμένους λόγους έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον όχι μονάχα των τωρινών Ελλήνων αλλά και της Παγκόσμιας κοινής γνώμης. Έτσι λοιπόν, λόγω της σημαντικής αρχαιολογικής εστίασης των αλλοδαπών αρχαιολόγων στην Ελληνική περίοδο μεταξύ του 8ου και 5ου π.Χ αιώνα είμαστε σε θέση να κατέχουμε ένα σημαντικό εύρος πληροφοριών για την στρατιωτική εξάρτηση των τότε οπλιτών. Τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα όσο προχωράμε σε εποχές πριν και μετά της περιόδου αυτής όπου τα αρχαιολογικά στοιχεία μειώνονται σε αριθμό και σημαντικότητα. Ειδικά όσον αφορά τους Αλεξανδρινούς και τους μετέπειτα, αποκαλούμενους σήμερα, Βυζαντινούς αιώνες η θεωρητική και η πειραματική έρευνα γίνονται πολύ πιο απαιτητικές.
Η κατασκευή των θωράκων αποτελεί μία μίξη τέχνης και τεχνολογίας που αντανακλούν την συλλογική προσωπικότητα ενός πολιτισμού στην εκάστοτε ιστορική του περίοδο. Παραδόξως η Ελλάδα , μια χώρα που κατά πάσα πιθανότητα κατέχει την πλουσιότερη στρατιωτική ιστορία και παράδοση στον πλανήτη, έχει παραμελήσει σε εγκληματικό βαθμό τα σφυρήλατα μεταλλικά μνημεία της δόξας της. Παραμένουν σιωπηλά, παραγκωνισμένα και αδρανοποιημένα σκόρπια οπλικά συστήματα χωρίς «manual» πίσω από βιτρίνες. Την ίδια στιγμή δεν υπάρχει σε κανένα Μουσείο της Ελλάδος μια σοβαρή και επιστημονική αναπαράσταση της εικόνας ενός Μαραθωνομάχου ή ενός Σπαρτιάτη made in Greece.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου