Ο Αναξαγόρας θα μπορούσε να είναι είτε ενας
Έλληνας άποικος με εναν τουλάχιστον απο τους δυο γονείς Ελληνικής Καταγωγής
είτε πιο δύσκολα ειναι ένας εξελληνισμένος Σκύθης. Σε καθε περίπτωση
πάντως, ακριβώς λόγω της επίδρασης στην
περιοχή του κυρίαρχων Σκυθικών πολεμικών ηθών, το τόξο που κατά πάσα πιθανότητα
χρησιμοποιήθηκε σε αυτη την σπάνια βολή είναι το σκυθικό τόξο. Μπορούμε
ετσι να αποκλείσουμε τους άλλους πιθανούς τύπους τόξων όπως το περσικό η
κάποιου ειδους «ελληνικού τύπου» (10) (όπως
είναι γενικότερα γνωστό στην διεθνη βιβλιογραφία το απλό ξυλινο τόξο) .
Ειδικότερα για το δεύτερο λόγω του εγγενούς μειονεκτήματός του να είναι
κατασκευασμένο μόνο από ξύλο, χωρίς την χρησιμοποίηση άλλων υλικών (11).
Αυτό
ερχεται να καταρίψει πολλά στερεότυπα που έχουμε στις μερες μας περι του
βεληνεκούς των τόξων της εποχής. Βρίσκουμε με έκπληξη ένα βεληνεκές το οποίο
καταρρίπτει όλα οσα μπορούσαμε να φανταστούμε για τις μέγιστες βλητικές
δυνατότητες για τα τόξα της περιόδου. Η απόσταση των 500 μέτρων μας
καταδυκνείει ότι το αρχαίο σύνθετο σκυθικό τόξο μπορούσε να δώσει ασυνήθιστα
μακρινές βολές. Υποθέτοντας ισως ενα πολύ «δυνατό» τόξο ογδόντα εως εκατό
λιβρών , με ζυγισμένο βέλος δυνατής ράχης , ελαφριά αιχμή, μικρά κοντοκομμένα φτερά
3 ιντσών, αλλα παράλληλα και με μεγάλη
γωνία τόξευσης ,μπορούσε κάλλιστα να καλύψει μεγάλες αποστάσεις. Προφανώς η
δύναμη του βέλους, έπειτα από μια τετοια μακρινή τόξευση και με την αντίσταση του αέρα, δεν μπορεί να είναι ικανή να προκαλέσει θανάσιμο χτύπημα στον αντίπαλο. Αυτό μαρτυρά και ο Προκόπιος
περιγράφοντας την μάχη του Kallinicum , to 531 μΧ , στην οποία αναφέρεται
ότι τα Περσικά βέλη δεν προκαλούσαν απώλειες στους Ρωμαίους τοξότες μιας και
είχαν ξεπεράσει το μέγιστο δραστικό βεληνεκές τους (12).
|
Φωτογραφια: Νομίσμα με την μορφή Βέλους απο την Ολβια του
Πόντου. 7ος - 5ος Προχριστιανικός Αιώνας . Πηγη: http://www.museum.com.ua/
|
Σε καθε περίπτωση πάντως η ανω καταγραφή μπορει να
θεωρηθεί και μια προσπάθεια «προπαγανδιστικής» εκμετάλευσης του γεγονότος . Η
δημόσια καταγραφή ενος τέτοιου επιτεύγματος σκοπό ισως ειχε να αναδείξει την
υπεροχή του πεζού τοξότη απέναντι στον Σκύθη και Σαρμάτη Ιπποτοξότη. Οι
κάτοικοι της Ολβίας πλέον μπορούνε να
επικαλούνται το μακρινό βεληνεκές του σκυθικού τόξου του Αναξαγόρα, που μπορεί να εξουδετερώνει τους αντίπαλους έφιππους βαρβάρους πολύ πριν αυτοι καταφέρουν
να τους πλησιάσουν. Το μοτίβο σύγκρουσης μεταξύ πεζού και έφιππου τοξότη μας
θυμίζει έντονα την τοπική υπεροχή των Αθηναίων τοξοτών στην μάχη των Πλαταιών
κατα την οποία με τις εύστοχες μακρινές
βολές τους που άγγιξαν τα 350 μέτρα απώθησαν το περσικό ιππικό του Μασίστιου (13).
|
Φωτογραφία: Ο Ούγγρος Πρωταθλητής Μακρινών Αποστάσεων (flight shooting) Monus Jozsef ,κατα την διάρκεια τόξευσης σε διαγωνισμό
Παραδοσιακής τοξοβολίας στην Μογγολία το 2012, στον οποίο πραγματοποίησε ρεκόρ
βολής στα 653 μέτρα |
Αντίστοιχες καταγραφές διαγωνισμών τόξευσης
μακρινών αποστάσεων (flight shooting) εμφανίζονται
μετεγενέστερα και σε άλλους λαούς. H
λεγόμενη «Στήλη του Τζένγκις Χάν» που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Αρμιτάζ ,
καταγράφει το γεγονός της τόξευσης του
Μογγόλου Πρίγκηπα Yisungka,
ο οποίος το 1224 κέρδισε διαγωνισμό ρίχνοντας το βέλος του σχεδόν στα
600 μέτρα. Παράλληλα στην Οθωμανική Κωνσταντινούπολη υπήρχε η περιοχή Ok Meydani ,
στην οποία τελούνταν διαγωνισμοί τοξοβολίας μακρινών αποστάσεων και
τοποθετούνταν μαρμάρινα μνημεία προς αποτύπωση των νικητών και του μήκους βολής
τους. Τέτοια μαρμάρινα μνημεία έχουν μαρτυρήσει διάσημες βολές όπως του Iskender Toz Koparan το έτος 1281 στα 797
μέτρα και του Sultan
Selim
III
στα 889 μέτρα (14).Τέλος σύγχρονες πειραματικές προσεγγίσεις
αντίστοιχων βολών , αλλα και σύγχρονοι διαγωνισμοί τοξοβολίας μακρινών
αποστάσεων σύνθετων τόξων επιβεβαιώνουν με τον καλύτερο τρόπο την ιστορικά και
τεχνικά πιθανή βολή του Αναξαγόρα.
Παραπομπές:
(1) Γ.Σταϊνχάουερ ,Ο
πόλεμος στην Αρχαία Ελλάδα, Εκδοσεις Παπαδημας,2000, σελ 38
(2) Miller, McEwen,Bergman, Experimental Aproaches to Ancient Near Eastern
Archerry, World Archaeology, Vol 18, no2, Weaponry and Warfare,1986, pp180-182.
(3) Luigi Moretti, Inscrizioni agonistiche greche (Rome 1953) 82-84, no 32
(4) Wallace McLeod,The Range of
the Ancient Bow.Phoenix,Vol.19, No1 (1965),p 6
(5), Henry A. Johnston, The Earliest
Colonisers of the Euxine Sea.: II. The Hellenisation of the Euxine, Studies: An
Irish Quarterly Review, Vol. 2, No.7 (Sep., 1913), pp 247-282
(6) M.Rostoftzeff , Iranians and Greeks in South Russia, Oxford University
Press 1922, pp165-174
(7) G. F. H., Greek Coins of the Black Sea District, The British Museum
Quarterly, Vol. 4, No. 3 (Dec., 1929), p 74
(9) E.V Cernenko,Angus McBride,M V Gorelic, The Scythians 700-300 BC, Men
At Arms Series, Osprey Publishing , 1983, p31
(10) Beth Cohen, From Bowman to Clubman : Heracles and Olympia.The Art Bulletin,
Vol 76,No4, p 700
(11) 701H.Balfour. On
the Structure and Affinities of the Composite Bow. The Journal of
anthropological institute of Great Britain and Ireland. Vol 19.p 227
(12) T.L.G. Procopius Historia, De Belis, 1.18.33
(13) T.L.G ,Herodotus 9.22-23
(14) Wallace McLeod,The Range of
the Ancient Bow.Phoenix,Vol.19, No1 (1965), pp 8-9