• Cougar

    EXPERIMENTATION

  • Lions

    ARCHERY

  • Snowalker

    PUBLICATIONS

  • Howling

    LECTURES

  • Sunbathing

    RECONSTRUCTION

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΣΠΙΔΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΣΠΙΔΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Ο Οπλίτης - Τοξότης από το μνημείο των Νηρηίδων. Μιά ερμηνευτική προσέγγιση.


Η χρήση μικρής ασπίδας από τους τοξότες στην μάχη, ήταν κάτι το οποίο έχει αποτυπωθεί σε πληθώρα αγγείων (1). Ψιλοί όσο και πιο βαριά οπλισμένοι πολεμιστές , χρησιμοποιούσαν για προστασία μικρές ασπίδες προσαρμοσμένες στο χέρι το οποίο έφερε το τόξο . Την χρήση της μικρής ασπίδας υπαγόρευσε η ανάγκη για μια στοιχειώδη προστασία η οποία δεν προσθέτει ένα υπερβολικό βάρος στο χέρι του τοξότη. Παράλληλα του δίνει το πλεονέκτημα της ευελιξίας και την υϊοθέτηση ενός τρόπου πολέμου που απαιτεί συνεχή κίνηση και πολλές βολές, ενώ του επιτρέπει να συγκρουστεί σώμα με σώμα με τους ελαφρά οπλισμένους  μαχητές του εχθρού.

Κατα την επίσκεψη μου στο Βρετανικό Μουσείο τον Μάρτιο του 2013, παρατηρώντας το λεγόμενο “Μνημείο των Νηρηίδων “ (2),  πρόσεξα μια σημαντική λεπτομέρεια.  Ανάμεσα στις διάφορες  απεικονίσεις πολεμιστών τις οποίες αποτελούσαν ιππείς, τοξότες, οπλίτες, ξεχωρίζει μια μορφή η οποία έχει έναν ασυνήθιστο συνδυασμό οπλισμού. Ένας τοξότης ο οποίος φέρει μια μεγάλη οπλιτική ασπίδα (3). Αυτό το οποίο κάνει ιδιαίτερη την συγκεκριμένη ανάγλυφη αναπαράσταση του τοξότη , είναι ο συνδυασμός ενός όπλου το οποίο απαιτεί ευκινησία (τόξο) και μιας μεγάλου μεγέθους ασπίδας, η οποία φαινομενικά θα δυσκόλευε τις κινήσεις του πολεμιστή και θεωρείται κατα κύριο λόγο εξοπλισμός βαρέως πεζικού. Αποτελεί λοιπόν μια μοναδική απεικόνιση  μιας και είναι η μοναδική φορά κατά την οποία η μεγάλη οπλιτική ασπίδα συνδυάζεται εμφανώς και  λειτουργικά με ένα τόξο.

Ο “Οπλίτης-Τοξότης” απο το Μνημείο των Νηρηίδων στο Βρετανικό Μουσείο. Φωτογραφία: Μπάκας Σπύρος


Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ “ΟΠΛΙΤΗ-ΤΟΞΟΤΗ”

Ο εξεταζόμενος πολεμιστής  φέρει ανοιχτό κράνος “αττικού” τύπου με λοφίο, φέρει το τόξο στο αριστερό χέρι ενώ τεντώνει την χορδή με το δεξί, στο ύψος μπροστά από το πρόσωπό του . Η ασπίδα του δεν διακρίνεται να έχει κάποιο επίσημο, ενώ διαθέτει και ένα προστατευτικό παραπέτασμα στο κάτω μέρος της για την εκτροπή βλημάτων τόξου η σφενδόνης. Η ασπίδα του προφανώς θα έχει προσαρμοστεί στον κορμό του με την χρήση μιας τελαμώνας. Η  ασπίδα τον βοηθάει να προστατέψει  το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του , καλύπτοντας αποτελεσματικά τον τοξότη από τον λαιμό μέχρι το ύψος της γάμπας. Απο τη στάση του σώματος του μάλλον κάμπτει ελαφρώς  τα γόνατα για να μπορέσει να καλυφθεί πιο αποτελεσματικά πίσω από την ασπίδα.

Η συγκεκριμένη σκηνή  αποτελεί μέρος ενός συμπλέγματος ανάγλυφων απεικονίσεων οι οποίες αναπαριστούν μια εκτεταμένη  πολιορκία και πεζομαχία  , με εμπλοκή οπλιτών, ελαφρών τοξοτών, και ιππέων. Το μεγαλύτερο μέρος των οπλιτών φέρουν ανοιχτά κράνη και λινοθώρακες, γεγονός που μας δίνει το δικαίωμα να υποπτευθούμε ότι και ο εξεταζόμενος πολεμιστής πιθανώς  φοράει και αυτός λινοθώρακα. Στις μετόπες του μνημείου διακρίνονται παράλληλα και  τέσσερις επιπλέον τύποι τοξοτών. Στην πρώτη περίπτωση (4) (εικόνα), η παρουσία δύο τοξοτών οι οποίοι στοχεύουν γονυπετώς υπο μεγάλη γωνία ψηλά στα τείχη, φέρουν κυλινδρικές φαρέτρες στην πλάτη, ανοιχτά κράνη,  ενώ ο ένας από αυτούς φοράει λινοθώρακα. Στην δεύτερη περίπτωση (5) (εικόνα) συναντάμε ενα τοξότη,  ο οποίος φοράει έναν απλό χιτώνα, φέρει κράνος με λοφίο και πολεμάει πλάϊ με έναν οπλίτη, θυμίζοντάς μας έντονα την τακτική της “ένταξης” ή “παρένταξης” κατά την οποία άντρες με εκηβόλα όπλα ενσωματώνονται στο σώμα μάχης για να πλαισιώσουν τους οπλίτες (6). Στην τρίτη περίπτωση (εικονα)  ένας τοξότης ο οποίος φέρει μακρύ χιτώνα (ενδεικτικό Ασιατικής η θρακικής επιρροής (7) ), χωρίς κράνος και τοξεύει έναν οπλίτη ως απεικόνιση μιας μονομαχίας.  Στην τέταρτη περίπτωση (εικονα) δύο τοξότες με μακριούς  χιτώνες μάχονται δίπλα σε οπλίτες σε μια σκηνή πολιορκίας (8).Η έντονη παρουσία τοξοτών στο μνημείο δεν μπορεί να θεωρηθεί ξέχωρη από τις ιδιαίτερες πολεμικές παραδόσεις της περιοχής. H τοξευτική παράδοση στην Λυκία είναι έντονη ήδη απο την εποχή του Χαλκού, ενώ ο Απόλλωνας ως Θεός –τοξότης λατρεύεται ως “Λύκιος” (9) και κατά μια παράδοση εχει τις ρίζες του στην Λυκία (10).


Απεικόνιση “Οπλίτη-Τοξότη” από το Μουσείο της Μπολόνια (500-450 π.Χ) , ο οποίος προετοιμάζεται για μάχη. Φέρει "Χαλκιδικού" τύπου κράνος, χιτώνα ενώ διακρίνεται να περνάει την χορδή στο “σκυθικού" τύπου τόξο του. Δίπλα του διακρίνονται η μεγάλη ασπίδα “οπλιτικού" τύπου και οι περικνημίδες του.


H ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

      Η σπάνια αυτή απεικόνιση και ο ιδιόμορφος τρόπος πολέμου του εξεταζόμενου πολεμιστή, υπαγόρευσε πρώτα την έρευνα της λειτουργικότητας  του σε πρακτικό επίπεδο. Το καλοκαίρι του 2013, έγιναν μια σειρά δοκιμές από τον Σύλλογο Ιστορικών Μελετών Κορύβαντες, στην αποκωδικοποίηση σε πρώτο βαθμό του τρόπου προσαρμογής της ασπίδας στον κορμό του κατόχου. Δοκιμάστηκε τόσο η περίπτωση της μονής προσαρμογής με ανεξάρτητο τελαμώνα (διαμετρική  κατά το κοίλον της ασπίδας πρόσδεση τελαμώνα, (Εικόνα 1) , όσο και η προσαρμογή με ανεξάρτητο τελαμώνα κατά τα πρότυπα των μεγάλων ασπίδων της εποχής του χαλκού (11), ο οποίος διέρχεται  από το κάτω αριστερό μέρος του θώρακα  στο πάνω μέρος της αριστερής ωμοπλάτης, (Εικόνα 2). Οι δοκιμές μας απέδειξαν ότι και οι δύο τεχνικές πρόσδεσης μπορούνε με επιτυχία να υποστηρίξουν βολές ενός “σκυθικού τύπου τόξου. Πιο συγκεκριμένα  η δεύτερη διαδικασία προσαρμογής της ασπίδας , απέδειξε ότι είναι ίσως πιο λειτουργική , μιας και δίνει την δυνατότητα στον πολεμιστή να αποδεσμεύεται εύκολα από τον τελαμώνα , ενώ παράλληλα του προσφέρει μεγαλύτερη  ελευθερία κινήσεως του κορμού και των άκρων.

      Mία τρίτη τεχνική πρόσδεσης της ασπίδας (Εικόνα 3) την οποία συναντάμε αποκλειστικά σε απεικονίσεις τοξοτών οι οποίοι τοξεύουν με μικρές ασπίδες (12), και η οποία υπαγορεύει το πέρασμα του χεριού που φέρει το τόξο μέσα απο τους εσωτερικούς ιμάντες της ασπίδας, θα πρέπει να απορριφθεί. Αν και έχει σαν πλεονέκτημα την  γρήγορη αλλαγή χρήσης της ασπίδας , εντούτοις το μεγάλο βάρος της  οπλιτικής ασπίδας εμποδίζει την συνεχή τόξευση. Μετά απο μερικές  μόνο τοξεύσεις το χέρι που φέρει το τόξο νιώθει πολύ πίεση και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την σοβαρή αποσταθεροποίηση των βολών.



Εικόνα 1 : Ανάγλυφη αναπαράσταση σε τερακόττα, δύο οπλιτών σε πορεία, από το μουσείο του Λούβρου (600-550 π.Χ). Παρατηρήστε στον αριστερό οπλίτη , την χρησιμοποίηση ανεξάρτητου τελαμώνα για την προσαρμογή της ασπίδας στην πλάτη. Αυτό του δίνει την δυνατότητα της χρησιμοποίησης και των δύο χεριών του (κέρας- δόρυ).




Eικόνα 2: Λεπτομέρεια από το περίφημο Μυκηναϊκό εγχειρίδιο του 16ου αιώνα π.Χ, το οποίο φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και  το οποίο απεικονίζει κυνήγι λιονταριού. Παρατηρήστε τον πρώτο και τρίτο πολεμιστή οι οποίοι έχουν  προσαρμόσει στο σώμα τους μια μεγάλη  οκτώσχημη και πυργόσχημη ασπίδα αντίστοιχα. Χρησιμοποιείται τελαμώνας ο οποίος περνάει από την αριστερή πλευρά του θώρακα στην αριστερή ωμοπλάτη δίνοντας στον κάτοχό της μεγάλη δυνατότητα ευκινησίας και χρησιμοποίησης και των δύο χεριών του στην μάχη. Μια απλή τεχνική προσαρμογής της ασπίδας στον κορμό η οποία πιθανώς χρησιμοποιήθηκε και στην περίπτωση του “Οπλίτη-Τοξότη” του μνημείου των Νηρηίδων.




Εικόνα 3: Απεικόνιση πιθανώς Σκύθη τοξότη οποίος φέρει μικρή ασπίδα ,περνώντας το χέρι που φέρει το τόξο μέσα απο τους εσωτερικούς ιμάντες της ασπίδας. Αν και η συγκεκριμένη τεχνική είναι αποτελεσματική σε μικρές και ελαφριές ασπίδες, εντούτοις δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγάλες ασπίδες “οπλιτικού" τύπου.Το αγγείο είναι της Κλασσικής περιόδου και εκτίθεται στο “Basel Museum of Ancient Art and Ludwig Collection”.

H πειραματική δοκιμή της λειτουργικότητας του τρόπου μάχης του “οπλίτη-τοξότη” του μνημείου των Νηρηίδων συνεχίστηκε αυτή  την φορά σε ένα ακόμα πιο εξελιγμένο πειραματικό επίπεδο. Κατά την διάρκεια του Διεθνούς φεστιβάλ Παραδοσιακής Τοξοβολίας “Biga 2013” στην Τουρκία , επιχειρήθηκε από μέλη του Συλλόγου Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ  μια εμπειρική προσέγγιση στη κατανόηση της φύσης του πολεμιστή.  Εξετάστηκε τόσο η δυνατότητα τόξευσης σε υψηλή ένταση , όσο και η παράλληλη δυνατότητα αντοχής στην διαρκή διήμερη προσαρμογή της ασπίδας στο κορμό. Στη προσπάθεια πειραματικής ανασύνθεσης του οπλισμού και του συνδυασμού χρήσης του κατά την τόξευση χρησιμοποιήθηκε ένας  ανακατασκευασμένος λινοθώρακας “βαρέως τύπου”, με μπρούτζινες φολίδες και μεταλλικά πλακίδια, συνολικού βάρους 12 κιλών. Χρησιμοποιήθηκε παράλληλα μια ανακατασκευασμένη ξύλινη ασπίδα “οπλιτικού" τύπου , βάρους 7,5 κιλών,  διαμέτρου 85 εκατοστών,με μπρούτζινο πόρπακα , δερμάτινο τελαμώνα και εσωτερικούς ιμάντες φτιαγμένους απο λινό. Το τόξο που επιλέχθηκε είναι ένα ανακατασκευασμένο laminate τόξο "σκυθικού" τύπου,μεγάλου μεγέθους, προσομοιάζοντας έτσι σε ένα ποσοστό τις τοξευτικές δυνατότητες όσο και το μέγεθος ενός αντίστοιχου της εποχής του. Η βολές πραγματοποιήθηκαν τόσο με την προσαρμογή ενός χάλκινου κορινθιακού κράνους σε θέση πλήρους φύλαξης, όσο και με την προσαρμογή του σε θέση “ανάπαυσης” στην κορυφή του κεφαλιού.

       Τα συμπεράσματα του πειράματος ήταν άκρως εντυπωσιακά. Η προσαρμογή της ασπίδας στον κορμό, δεν εμπόδισε καθόλου τον τοξότη να ρίξει πάνω από 120 βέλη, σε συνθήκες αγωνιστικής έντασης, μέσα σε διάστημα δύο ημερών. Η σωστά ζυγισμένη τοποθέτηση της ασπίδας μάλιστα, έδινε στον τοξότη μεγαλύτερη ευστάθεια και πιό σταθερή βάση, για την πραγματοποίηση ακόμα  πιο επιτυχημένων βολών.Ο τελαμώνας προσαρμόστηκε κατά τα πρότυπα της "Eικόνας A" (διαμετρική  κατά το κοίλον της ασπίδας πρόσδεση τελαμώνα) , με ένα ανεξάρτητο σύστημα προσαρμογής σε ομφαλούς από χαλκό καρφωμένους στην ασπίδα. Η αποδέσμευση και ανάρτηση της ασπίδας δεν ήταν δύσκολη και πραγματοποιήθηκε ακόμα και από τον ίδιο τον τοξότη, ενώ η ελαφριά κλίση της ασπίδας του παρείχε προστασία τόσο στην πλάγια όσο και στην  πίσω πλευρά. Τέλος ,η  ασπίδα και ο λινοθώρακας δεν εμπόδισαν καθόλου τον τοξότη να δοκιμάσει επιτυχώς βολές σε ημιγονυπετή στάση αλλά και σε στάσεις με κεκλιμένο κορμό έπειτα από ελαφρό βάδην.

Πειραματική δοκιμή της χρήσης Οπλιτικής ασπίδας κατα την διάρκεια τόξευσης απο μέλος του Συλλόγου Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ, συμμετέχοντας στον διεθνή διαγωνισμό Παραδοσιακής Τοξοβολίας «BIGA 2013”,στην Τουρκία. Η εικονιζόμενη χρησιμοποίηση του "Κορινθιακού" τυπου κράνους σε θέση πλήρης φύλαξης αν και είναι ίσως αδόκιμη, έγινε για ερευνητικούς λόγους.


Πειραματική δοκιμή της χρήσης Οπλιτικής ασπίδας κατα την διάρκεια τόξευσης απο μέλος του Συλλόγου Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ, συμμετέχοντας στον διεθνή διαγωνισμό Παραδοσιακής Τοξοβολίας «BIGA 2013”,στην Τουρκία. Παρατηρήστε την χαρακτηριστική ελευθερία κινήσεως των άνω άκρων κατα την τόξευση, και την τοποθέτηση του "Κορινθιακού" τυπου κράνους σε θέση"ανάπαυσης" στην κορυφή του κεφαλιού για βελτίωση του οπτικού πεδίου.


H ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η ερμηνευτική προσέγγιση του συγκεκριμένου πολεμιστή δεν είναι εύκολη. Τα δείγματα για αντίστοιχες απεικονίσεις πολεμιστών είναι περιορισμένα, αλλά αρκετά για να μας αποκαλύψουν ότι ο "Οπλίτης-Τοξότης" του μνημείου των Νηρηίδων δεν αποτελεί απλά μια αυθαίρετη καλλιτεχνική απεικόνιση.   Σε κάθε περίπτωση συγκεκριμένα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα, σε συνδυασμό με σύγχρονες πειραματικές προσεγγίσεις στον τρόπο πολέμου των πολεμιστών της περιόδου μπορούνε να μας δώσουν πολύτιμα στοιχεία στην προσπάθεια μας να ερμηνεύσουμε τον μυστηριώδη αυτό πολεμιστή. Γιατί ο εξεταζόμενος πολεμιστής είναι βαρύτερα οπλισμένος απο τους υπόλοιπους  χειριστές εκηβόλων όπλων που απεικονίζονται στο Μνημείο ; Γιατί στηρίζεται περισσότερο στη Θωράκιση του και όχι στην ευκινησία του;  Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε τέσσερις κύριες υποθέσεις για την ιδιότητα του “Οπλίτη-Τοξότη” του Μνημείου των Νηρηίδων:

          Α) Η διαφοροποίηση του από τους άλλους τοξότες του μνημείου, και η εμβληματική κατοχή βαρέως οπλισμού ίσως τον καθιστά αξιωματικό των τοξοτών. Μπορεί ίσως να φέρει το βαθμό του τόξαρχου (η τοξάρχη). Ο τόξαρχος είναι ένας διακριτικός  τίτλος ενός διοικητή/αξιωματικού των  τοξοτών ο οποίος εμφανίζεται τόσο από τον Θουκυδίδη στη σύγκρουση Αθηναίων-Αιτωλών (13) , όσο και στον Φλάβιο Αρριανό , ο οποίος περιγράφει την σύγκρουση Μακεδόνων-Θηβαίων (14) .  Ο αξιωματικός πρέπει να επιβλέπει και να καθοδηγεί τους άντρες του άρα θα πρέπει να μένει ακίνητος πιο πολύ χρόνο και κατ’ επέκταση άμεσα εκτεθειμένος στις βολές των αντιπάλων. Ο βαρύς του οπλισμός του επομένως δικαιολογείται λόγω της πρακτικής του ανάγκης να έχει το ρόλο της διεύθυνσης των επιχειρήσεων του σώματος των τοξοτών και της ασφαλής προστασίας του ιδίου από τις μαζικές βολές των αντιπάλων που θα τον στοχοποιούσαν.

         Β) Ο ασυνήθιστος συνδυασμός οπλισμού του πολεμιστή, ίσως υποδεικνύει την ύπαρξη ενός ταχυκίνητου ειδικά εξοπλισμένου τμήματος οπλιτών , το οποίο άλλαζε ρόλους ανάλογα με τις περιστάσεις της μάχης, θυμίζοντας πολύ την ευελιξία των ειδικών δυνάμεων της σύγχρονης εποχής. Η ύπαρξη της βαριάς οπλιτικής ασπίδας μπορεί να χρησιμεύει στην κατά περίσταση πλαισίωση του ως οπλίτης στις γραμμές της φάλαγγας (πίσω γραμμές), ενώ το τόξο επιστρατεύεται όταν οι συνθήκες μάχης απαιτούν να πολεμήσει ως εκηβόλος πολεμιστής πλαγίως και μπροστά από την Φάλαγγα. Μας θυμίζει τον διπλό ρόλο που είχαν αντίστοιχοι Έλληνες πολεμιστές ήδη από την ύστερη εποχή του Χαλκού.  Πιο συγκεκριμένα στην Ιλιάδα του Ομήρου, ο καλύτερος τοξότης των Αχαιών, ο Τεύκρος πολεμάει σαν βαρύ πεζικό μέσα στην φάλαγγα με δόρυ και ασπίδα (15), ενώ όταν οι ανάγκες το απαιτούνε χρησιμοποιεί με αποτελεσματικότητα το τόξο του το οποίο κουβαλάει ο Πανδίωνας (16). Μας θυμίζει έντονα επίσης τις ενδείξεις για την πολύπλευρη λειτουργία του σώματος των εξοπλισμένων Σπαρτιατών τοξοτών που δημιουργήθηκε μετά την οδυνηρή ήττα στην Σφακτηρία (17).  Αν και προγενέστερη της μάχης της Σφακτηρίας, η απεικόνιση ενός τέτοιου Σπαρτιάτη τοξότη από το Βρετανικό Μουσείο, ο οποίος φέρει οπλιτική ασπίδα από την Μόρα των Γερονθρών , ενισχύει αυτή την υπόθεση (18).

         Τέλος, η διπλή του ιδιότητα (οπλίτης /τοξότης) ,ανάλογα με τις ανάγκες της μάχης,  θα μπορούσε να αποτελεί σκόπιμη υιοθέτηση ενός ασύμβατου τρόπου πολέμου για να μπερδέψει ενσυνείδητα τον αντίπαλο. Ένας πολεμιστής ο οποίος  αλλάζει ρόλους κατά την διάρκεια της μάχης προκαλεί σύγχυση στους εχθρούς οι οποίοι δεν μπορούνε να προσδιορίσουν την ιδιότητά του , και επομένως είναι δύσκολο να τον αντιμετωπίσουν.  Η συγκάλυψη της πραγματικής του ταυτότητας και το στοιχείο του αιφνιδιασμού του αντιπάλου , αποτελούνε στοιχεία τα οποία υπο συνθήκες λειτουργούν υπέρ του.


Απεικόνιση “Οπλίτη-Τοξότη” (475-425 π.Χ) απο το μουσείο της Φλωρεντίας. Φέρει φαρέτρα στην πλάτη, ανοιχτό κράνος "Χαλκιδικού" τύπου και διακρίνεται να προσπαθεί να δέσει το “σκυθικού" τύπου τόξο του καθώς πατάει με το αριστερό του πόδι την μεγάλη “οπλιτικού" τύπου ασπίδα. Η ασπίδα του έχει έμβλημα το φύλο συκής, έμβλημα των Ροδίων της Kαμείρου.


Γ) Η συσχέτιση του "οπλίτη-τοξότη" με την πλοκή και την θεματική απεικόνιση του υπόλοιπου μνημείου μας δίνει ίσως επιπλέον στοιχεία για την αποκωδικοποίηση της ταυτότητάς του. Η αναπαράσταση της πολιορκίας η οποία απεικονίζεται στο μνημείο, ενισχύει το επιχείρημα της χρήσης της μεγάλης οπλιτικής ασπίδας, ειδικά για τις ανάγκες τις πολιορκίας. Εν αντιθέσει με τον συνήθη τρόπο πολέμου των συμβατικών τοξοτών που χρησιμοποιούν την τακτική γρήγορης πλήξης και απαγκίστρωσης ,ο συγκεκριμένος “οπλίτης-τοξότης” συμμετέχει σε μια μάχη η οποία διαδραματίζεται κοντά στα τείχη. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται να πλησιάζει  τα τείχη για να έχει καλύτερη στόχευση, αλλά παράλληλα να μην κινδυνεύει από τις βολές των αντιπάλων από τις επάλξεις των τειχών. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί εύκολα με την χρήση της μεγάλης οπλιτικής ασπίδας τόσο κατά την τόξευση ,όσο και κατά τον οπλισμό του βέλους  (γυρίζοντας την πλάτη του και αυτομάτως και την ασπίδα προς τον εχθρό) , κατά τα πρότυπα των μεγάλων Παδοβέζικων ασπίδων (pavice) των Βαλιστροφόρων του ύστερου Μεσαίωνα.

Δ) Βέβαια θα ήταν άστοχο να απoκλείσουμε και την περίπτωση της προπαγάνδας.  Κάτι όχι το σπάνιο στις απεικονίσεις στον Αρχαίο Ελληνικό κόσμο. Υπάρχει η πιθανότητα αυτός  ο μαχητής να  έπρεπε να αποτυπωθεί στην ανάγλυφη παράσταση για να αναδείξει μια ιδιαίτερη περίπτωση ηρωϊκού ατόμου που έδωσε την νίκη στον ηγέτη του ή ότι οι τοξότες είναι οι “πιστοί υπερασπιστές” του ηγεμόνα και γι’αυτό η οπλιτική ασπίδα παρουσιάζεται με την έννοια του συμβόλου. Παράλληλα  ο καλλιτέχνης με τον πολεμιστή αυτό θα ήθελε να δείξει την ευελιξία  και πολυσυνθετότητα των στρατών της εποχής, τονίζοντας προπαγανδιστικά και υπερβολικά ίσως την εξωτική σύνθεση του στρατού του ηγεμόνα, ενισχύοντας έτσι την φήμη και το κλέος του.






Παραπομπές:

(1) Ivantchik A.I.‘Scythian archers on archaic attic vases:Problems of interpretation”,p 213
(2) Το λεγόμενο “Μνημείο των Νηρηίδων”, αποτελεί ταφικό μνημείο της ύστερης Κλασσικής Περιόδου (390-380 π.Χ), από την Ξάνθο της Λυκίας το οποίο σήμερα εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο.Πήρε το όνομά του από τις Νηρηίδες, θαλάσσιες-νύμφες των οποίων τα αγάλματα ήταν τοποθετημένα  μεταξύ των στηλών του μνημειώδους τάφου. Χτίστηκε για τον Αρββένα, ηγεμόνα της Λυκίας. Το μνημείο αποτυπώνει μια εκτεταμένη σκηνή μάχης και  πολιορκίας. Το μνημείο έχει κατασκευαστικές  επιρροές απο τους μεγαλοπρεπείς ναούς της μητροπολιτικής Ελλάδος (Βάσσες,Ακρόπολη), αλλά με έντονα τα τοπικά στοιχεία. Για τις κατασκευαστικές επιρροές του μνημείου , περισσότερα εδώ: Lycian Relations with Persians and Greeks in the Fifth and Fourth Centuries Re-Examined ,William A. P. Childs , Anatolian Studies, Vol. 31 (1981), pp. 69-72
(3) First frieze, Block 860
(4) Second frieze, Βlock 872
(5) First frieze, Block 859
(6) Καμπούρης Μ., “Πολεμιστές της Αρχαίας Ελλάδας.Όπλα ,τακτικές, Οργάνωση, στην Κλασσική Ελλάδα”, Εκδόσεις Αλκάλιος (2008),σελ 147-148
(7) Anderson J.K. , Military theory and Practice in the age  of Xenophon, University of California Press (1970), p 36
(8) Second frieze, Βlock 869
(9) Bryce T. R., Lycian Apollo and the Authorship of the "Rhesus", The Classical Journal, Vol. 86, No. 2 (Dec., 1990 - Jan., 1991), pp. 144-149
(10) Brown E.L, In Search of Anatolian Apollo, Hesperia Supplements, Vol. 33, ΧΑΡΙΣ: Essays in Honor of Sara A. Immerwahr (2004),p 254
(11) Howard D.,Bronze age Military equipment,Pen and Sword Publishing (2011),pp112-113
(12) Ivantchik A.I.‘Scythian archers on archaic attic vases:Problems of interpretation”,p 213
(13) TLG,Thucydides Historiae, Book 3, Chapter 98, Section 1, line 3
(14) TLG,Arrianus Hist, Phil, Flavius, Alexandri Anabasis, Book 1,Chapter 8,Section 5,Line 4
(15) Καμπούρης Μ.,“Πολεμιστές της Αρχαίας Ελλάδας.Όπλα,τακτικές,Οργάνωση,στην Κλασσική Ελλάδα”,Εκδόσεις Αλκάλιος (2008),σελ 195
(16) Wees .H.V., Kings in Combat: Battles and Heroes in the Iliad, The Classical Quarterly, New Series, Vol. 38, No. 1 (1988), p 6
(17) Hind A., “It took a humiliating major defeat to convince the Spartans to adopt the bow and arrow”, The Military History Magazine ,Weider History Book Publishing, Issue June/August 2006, pp 12-13
(18) http://koryvantes.blogspot.gr/2013/03/battle-in-shade.html

ask2use.com: Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή χωρίς άδεια

Τετάρτη 2 Ιανουαρίου 2013

The Exotic Weapons of The Bronze Age Mycenaean Warriors


Αλιάδης Αντώνης,  Σπύρος Μπάκας - Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

The stereotype about the Homeric Heroes is about well armoured Warriors with swords and spears fighting in duels or primitive phalanxes/loose formations. Some of them were exceptional archers using composite bows (eg. Pandaros, Odysseus). Αrchaeological findings among Egyptians, Mitannians, Caananites, Hittites, Summerians present us a large variety of "exotic" weapons like periform maces, disc maces, sickle swordsthrowing sticks, heavy naval spears, etc.

The following is a short summary of the study found in the following page. It will brief on details and insight about four experimental reconstructions of Mediterranean Bronze age exotic weapons and three panoplies (armour) that KORYVANTES Association has worked on since 2011, as well as provide a brief on experiences from testing them as part of the bronze age Warrior armour system(s). 


Axes - axini

Mycenaeans were using types of crescent axespiercing axes but also the so called epsilon axe, which is a probably an evolution of the Egyptian duck-bill axe. Minoan axes were typically double blade axes, while there are strong arguments that those axes were ceremonial/votive or associated with female ritual figures. Mycenaeans and Minoans also have used decorated single bladed axes, as documented by archaeological findings from Crete to North Europe. Another interesting axe design comes from Hittites, as depicted on the inner side of the King's gate at Hattusa. The shape of the axe reminds double warthog teeth, thus we refer to it as warthog axe. Usage of battle axes (both one-handed and two-handed) is a necessity for the period Warriors as effective plate and scale armour had been developed and used (i.e. Dendra Plate Armour, Thebes-Arsenal armour, Hittite scale armour, etc) - similar weapons are used to defeat 15th century West European medieval knights armour, as well as used by /against Byzantine Catafracts and sailors.
It is a fact though that Homer describes briefly some unusual (and less-noble) weapons, like axes clubs (Iliad 7.138) and aksini (Iliad 15.711). War clubs maces were typical weapons of the Bronze era. Homer describes it as great bar clubbed of iron (Iliad 7.138). Findings of spherical or periphorm maces document their usage in all armies of the era (Egypt, Hittite Kingdom, North Europe, Mycenaeans, etc). Various materials were used to build war maces (iron, bronze, stone), depending of the social status and financials of the Warrior. Some archaeological findings though (Agia Triada near Phaistos/Crete) present us some exceptional examples of mallet war maces.

Epsilon axe


Mycenaean noble warrior and followers. The warrior is armed with a typical Mycaenenan “epsilon blade” axe based on exhibits from National Archaeological Museum. His follower is armed with an "axini" reinforced with bronze spikes. Courtesy of Living history Association “Koryvantes
Homer makes a distinct reference to an unusual weapon, the aksini. It was used to attack Menelaus, who survived the attack and killed the Trojan Warrior (Iliad 13.613), so there is a clear distinction between war clubs / axes and axini. It is a fact also that are not concrete archaeological findings, documentation and written evidence regarding aksini usage and shape, this has lead to a confusion with battle axe. The word axini is used even today in modern Greek language to describe an agricultural tool (pickaxe). Some advise from linguistic experts is needed to clarify the meaning of axini in Ancient Greek eras. But we may assume that improvised agricultural tools were use as weapons by poorer Warriors, this is a safe guess. What is interesting is that Kanellopoulos Museum in Athens exhibits an interesting artifact dated in the 9th century bc: a heavy hammer with long-horned ending, similar to modern axini. If this was a weapon of the era, was clearly designed to puncture through heavy armour or grab/tear apart opponent plate armour, just like the West European horseman picks.
aksina   horseman's pick
Modern reconstruction of Mycenaean Warrior armed with “axina” Based on exhibits from Kanellopoulos Museum and National Archaeological Museum Courtesy of Living history Association “Koryvantes
Bronze Age Mycaenean technology was capable to produce highly effective plate and scale armors for the warriors in massive numbers. It is a safe guess to assume that Kanelopoulos Museum artifact was a weapon with the necessary shape and mass to deliver effective crushing blows and perforate composite armors of the era.
Bronze Age Mycenaean technology was capable of producing highly effective plate and scale armours for the Warriors in massive numbers, as Mycenaean and Minoan logistics documents reveal. It is a safe guess to assume that Kanellopoulos Museum artifact was a weapon with the necessary shape and mass to deliver effective crushing blows and perforate the composite panoplies of the era.

Navmaho xisto (?) - heavy naval spear / boarding pick

Homer refers to navmaha xista (ναύμαχα ξυστά) - boarding picks (Iliad. Ο. 388 - 389, 676 - 678), as special weapons of Achaeans for naval warfare. Our inspiration for this type of weapons was an image from the exceptional site of Andrea Salimbeti. The peculiar bronze double-headed blade is dated around 16th Century BC found at Agios Onoufrios near Phaistos, Crete. The shape of the artifact loosely reminds an agricultural tool called δικράνι - dikrani, some refer to the artifact with this term.
Officially this artifact has been interpreted as a fish-spear. This may have been used in conjunction with a net, or on its own from an open boat. We assume that was used like a harpoon to kill captured large fishes (swordfish) or sea mammals (seals, whales, dophins) - the heavyweight spearhead fit perfectly in this scenario (vertical hit from boat decks downwards to sea level), multiplying the forces and delivering devastating power to penetrate the thick skin of the pray. Also the shape of the spearhead seem to be ideal for the role, though we conducted no tests for this.
Another interesting interpretation for this artifact is that is a social or religious symbol, as the shape is similar to the most characteristic Minoan religious symbol, the horns of the "sacred bull"

For the full study, please refer to the the following page.


Λαμία
Αντώνης Αλιάδης Γιώργος Κανακάρης Κάτσος Γιώργος Σπύρος Μπάκας Λαμία Κορύβαντες Νικόλαος Κλεισιάρης Λαμία Κορύβαντες Παραδοσιακή Τοξοβολία 
-- 


ask2use.com: Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή χωρίς άδεια

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2012

Η ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ - Τεχνικές και τακτικές υπο νέα θεώρηση

Η πολυσέλιδη μελέτη σε μορφή pdf του Ερευνητή και μέλους του Συλλόγου μας κου Δημητρίου Κατσίκη , με τίτλο "Η ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ - Τεχνικές και τακτικές υπο νέα θεώρηση" , το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "ΣΤΡΑΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ", τεύχος Φεβρουαρίου 2011. 

 Στην μελέτη αυτή επιχειρείται μια περιεκτική ανάλυση των πιθανών τρόπων εξέλιξης της σύγκρουσης μεταξύ δύο παρατάξεων του αρχαίου κόσμου και διατυπώνονται προβληµατισµοί και παρατηρήσεις. Ο Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ παρείχε σημαντικές πληροφορίες και στοιχεία για την δημιουργία αυτής της μελέτης, αποτέλεσμα των συνεχών πειραματισμών και αναπαραστάσεων Οπλιτικής μάχης.

Η ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ - Τεχνικές και τακτικές υπο νέα θεώρηση