Δοκιμάζοντας το Βυζαντινό Σωληνάριο

Γράφει ο Σπύρος Μπάκας
 https://uw.academia.edu/SpyrosBakas

Το "Σωληνάριο" αποτελεί ενα εξάρτημα τοξοβολίας το οποίο συναντάται για πρώτη φορά στο Βυζαντινό στρατό με παλαιότερη αναφορα στο "Στρατηγικόν" του Μαυρίκιου [1] τον 6ο μ.Χ αιώνα και αργότερα στα "Τακτικά" του Λέοντος ΣΤ' του Σοφού και στην "Συλλογή Τακτικών". Τον 8ο αιώνα αναφέρεται για πρώτη φορά απο  τους Άραβες ( με την ονομασία "majrã", "mijrãt", "qasab" ) ενω χρησιμοποιήθηκε απο τους Πέρσες (ονομασία “nãwak”)  και τους Τούρκους [2].

Στην ουσία πρόκειται για ένα αυλόσχημο επιμήκες ξύλινο στέλεχος το οποίο λειτουργεί σαν πλατφόρμα εκτόξευσης μικρών βέλών. Με την χρήση του ο τοξότης εκμεταλεύεται το μεγάλο τράβηγμα του τόξου δίνοντάς του έτσι μεγάλη δύναμη κατα την εκτόξευση και συγκριτικό πλεονέκτημα εναντι των άλλων τοξοτών. Το στέλεχος τοποθετείται απο την δεξιά πλευρά του τόξου, και η άκρη του προσαρμόζεται με μια θηλιά στα δάκτυλα του χεριού που πραγματοποιεί την εφέλκυση. Κατα την άφεση την χορδής και την εκτόξευση του βέλους το στέλεχος παραμένει προσδεμένο στα δάκτυλα.

Με την βοήθεια  του "σωληναρίου " οι τοξότες μπορούσαν να εκτοξεύουν αυτά τα ιδιόμορφα -λόγω μεγέθους- βέλη τα οποία οι αντίπαλοι τοξότες δεν μπορούσαν να επαναχρησιμοποιήσουν στο πεδίο της μάχης. Παράλληλα η κατασκευή μικρών βελών ήταν εύκολη χρησιμοποιώντας σαν έτοιμη "πρώτη ύλη" τα ήδη σπασμένα η ελαττωματικά  βέλη. Το μεγάλο αναλογικό άνοιγμα του τόξου (overdraw) δίνει στο βέλος εξαιρετική διατρητική ισχύ και μεγαλύτερο βεληνεκές σε σχέση με ένα κανονικό βέλος. Η διατρητική ικανότητα των βελών έπειτα απο το δραστικό βεληνεκές δεν μπορεί να είναι σημαντική, αλλά σίγουρα θα ήταν αρκετή για να προκαλέσει ανησυχία και σύγχυση στις αντίπαλες γραμμές. Καταγράφεται επίσης οτι μεγάλη ταχύτητα σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος των βελών τα έκανε δυσδιάκριτα στο αντίπαλο στρατό. Τέλος η εύκολη και λειτουργική πρόσδεση/ αποδεσμευσή του από το χέρι του τόξότη , του δίνει την δυνατότητα να χρησιμοποιεί το στέλεχος ανάλογα με τις ανάγκες της μάχης.

Οι εμπειρικές δοκιμές σε μια σειρά βολών του μη προβεβλημένου αυτού εξαρτήματος τοξοβολίας του Βυζαντινού στρατού, επιβεβαίωσαν τις διαπιστώσεις διακεκριμένων ερευνητών όπως του  Murat Osveri και Timothy Dawson. Το βέλος απελευθερώνεται με τρομακτική ταχύτητα ενώ η σωστή τοποθέτηση της θηλιάς στο μικρό και παράμεσο δάκτυλο του χεριού εξασφαλίζει την σταθεροποίηση του και την ασφαλή συγκράτηση του κατα την απελευθέρωση. Η χρήση δακτυλιδιού τοξοβολίας είναι απαραίτητη μιας και μόνο έτσι το βέλος και το στέλεχος παραμένουν σταθεροποιημένα. 

Σπύρος Μπάκας

Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

---

Παραπομπές

[1] (TLG). Mauricius Tact, Pseudo : Strategicon (Sub Nomine Mauricii imperatoris vel Urbicii ) , Book 12 , Chapter 84, Section 1 , Line  4

(Po‹a de‹ Ópla œcein toÝj yiloÚj; Toxof£retra ™pˆ tîn êmwn ¢nabastazÒmena, œconta koÚkoura meg£la,cwroànta ¢pÕ tri£konta À kaˆ tessar£konta sagittîn. skout£ria mikr£· swlhn£ria xÚlina met¦ mikrîn sagittîn kaˆ koÚkouron mikrÒn, ¤per kaˆ ™pˆ polloàdiast»matoj ·…ptontai di¦ tîn toxar…wn kaˆ to‹j ™cqro‹j ¢cre‹£ e„sin· bhrÚttaj ½toi lagk…dia Sklabin…skia toÝj ¢pe…rwj prÕj toxe…an œcontaj À kaˆ leipomšnoujæj e„kÕj tÒxwn· martzob£rboula ¢nabastazÒmena e„j qhk£ria derm£tina, sfendobÒla.)

[2] Nishimura, D., Crossbows, Arrow Guides, and the Solenarion, Revve Internationale des Etodes Byzantion Volume LVIII (1988), pp 422-435