ΞΕΡΞΗΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΟΣ

Γραφει ο φίλος του Συλλόγου μας, Καθηγητής  Δρ. Μανουσος Καμπούρης

Ο θρησκευτικός φανατισμός του Ξέρξη, συνδυασμένος με την  μονοθεϊστική διάσταση της περσικής θρησκείας, εγείρει σειρά ενδιαφερόντων ερωτημάτων για συσχέτιση αυτής της εκδοχής με άλλες θρησκείες και για συνεκδοχική ένσταση του περσικού λαού-ή άλλων ομόδοξων- σε αυτήν. Η εποχή που δίδαξε ο Ζαρατούστρα σημαδεύεται από πολλούς αναμορφωτές θρησκειών στην Ευρασία, αφού στην Ελλάδα σταθεροποιείται εκείνη την εποχή η απολλωνιστική έκδοση του Δωδεκαθέου, στην Ινδία εμφανίζεται ο Τρίτος Βούδας και η εβραϊκή θρησκεία περνά από μια εσωτερική, βαβυλωνιακή αναμόρφωση και διόρθωση των ιερών κειμένων. 

Πέρσης Πεζός.Aρχαιολογικο Φεστιβαλ Biskupin 2011. Συλλογος Ιστορικων Μελετών "ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ"

Η  συνεργασία των Εβραίων της Βαβυλώνας με τον Κύρο, που τους δίνει σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, τη δυνατότητα επιστροφής στη γενέθλια Γη (δυνατότητα που λίγοι επιλέγουν να εκμεταλλευθούν) συμβάλλει, με διάφορες βιβλικές ιστορίες, όπως πχ του Δανιήλ, στο τεράστιο ενδιαφέρον που αποκτά η ιστορία της Εσθήρ και στην πιθανότητα η θρησκεία του Ξέρξη να είναι επηρεασμένη ή εκδοχική αυτής των Εβραίων, πράγμα που δεν μπορεί να ιχνηλατίσει ο Ηρόδοτος. Φυσικά, η έκθεση των νεκρών, η πυρολατρεία και άλλα στοιχεία της αυστηρής ζωροαστρικής πρακιτκής του Ξέρξη δεν ταυτίζονται, ούτε καν συγκλίνουν με τις γνωστές εβραϊκές πρακιτκές και κανείς πρέπει να είναι προφανώς πολύ προσεκτικός στα συμπεράσματα που θα εξάγει.

Η πρόσφατη ταύτιση της Εσθήρ (παράφραση του ονόματος «Ιστάρ»-Άστρο) με την μητέρα του Ξέρξη Άτοσσα (ως παράφραση του Αντάσσα) είναι πολύ ελκυστική, αλλά σκοντάφτει αφενός στο ότι η Άτοσσα είναι κόρη του Κύρου Β’ του Μέγα  κι επομένως γενεαλογικές λαθροχειρίες είναι δυσχερές να γίνουν, αφετέρου επειδή η εισδοχή της Εσθήρ στο βασιλικό χαρέμι προϋποθέτει το σχηματισμό χαρεμιού, κι αυτό το συνέστησε μάλλον ο Ξέρξης και όχι ο πατέρας του. Αντίθετα, ο τεράστιας έκτασης θρησκευτικός εμφύλιος έγινε στην εποχή του Δαρείου, αλλά τριγμοί υπήρχαν και την εποχή του Ξέρξη. Ο θρησκευτικός εμφύλιος αποδόθηκε από την αχαιμενική προπαγάνδα στο «Πραξικόπημα των Μάγων» και του Ψευτο-Σμέρδι, αλλά στην πράξη μάλλον επρόκειτο για πράξη αντίστασης του παραδοσιακού περσικού ιερατείου στην πρώτη απόπειρα δυναστικού και θρησκευτικού πραξικοπήματος που έγινε με τη δολοφονία του Καμβύση (του οποίου, πολύ βολικά, ο Δαρείος ήταν Σωματοφύλακας!).

Σκηνή μάχης μεταξύ Περσών. Aρχαιολογικο Φεστιβαλ Biskupin 2011. Συλλογος Ιστορικων Μελετών "ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ"

 Όλη η ιστορία των 7 επιφανών Περσών θα μπορούσε κάλλιστα να έχει βγει από σελίδες της Βίβλου, όπως άλλωστε και η ιερότητα του σημαδιακού αριθμού 7. Αν οι εξιστορήσεις της Βίβλου υποκρύπτουν πραγματικά γεγονότα, ο αιματηρός και μακρύς εμφύλιος με θρησκευτικές προεκτάσεις, η ανάγκη για νέα βασίλισσα και το όνομα της Άτοσσας υποδηλώνουν ως βιβλικό βασιλιά της Περσίας ενομαζόμενο Αχασβερό τον Δαρείο Α’, ενώ η ύπαρξη του χαρεμιού, η αδυναμία στον ποδόγυρο, η έκλυτη συμπεριφορά και το νεαρό της ηλικίας κλίνουν υπέρ του Ξέρξη Α’.

Σκηνή μάχης μεταξύ Περσών. Aρχαιολογικο Φεστιβαλ Biskupin 2011. Συλλογος Ιστορικων Μελετών "ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ"

Πολύ σημαντικό είναι το ότι ο Δαρείος πεθαίνει μόλις λύει το δυναστικό πρόβλημα υπέρ του Ξέρξη, κάτι που σημαίνει ότι ο νέος διάδοχος μπορεί να φρόντισε να καταστήσει αμετακίνητη την βολική για αυτόν απόφαση του πατέρα του. Η περσική αυλή και τα ήθη δεν είναι καθόλου ξένα σε τέτοιες μεθόδους αργότερα, και κανείς δεν πρέπει να αποκλείει  το ότι  αυτές οι πρακτικές ήταν αποδεκτές νωρίτερα μάλλον απ’ όσο αργότερα.  Μια ενδιαφέρουσα δε περιπλοκή προκύπτει με τον Σπαρτιάτη εξόριστο βασιλιά Δημάρατο, που βοήθησε την επιλογή του Ξέρξη: προτού καταφύγει στην περσική αυλή, ο Δημάρατος ήταν φανατικά ενδοτικός σε όλες τις σπαρτιατικές σχέσεις έχοντας σαμποτάρει δύο εκστρατείες του συμβασιλέα του Κλεομένη Α’  και προσπαθώντας να αποφύγει τη σπαρτιατική ρήξη με την Περσία. Επίσης ήταν θρήσκος, δραστήριος σε θρησκευτικά, εορταστικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά θέματα και η αποπομπή του με χρησμό του Μαντείου των Δελφών προκάλεσε μέγιστη αναστάτωση στο Μαντείο, με υπόθεση δωροδοκίας (μία από τις ελάχιστες που αναφέρονται ως τεκμηριωμένες από τους αρχαίους ιστορικούς) και ίσως τη γνωστότερη, αν όχι τη μοναδική μέχρι τότε καθαίρεση Πυθίας.