9η Προπόνηση του Συλλόγου μας . Κυριακή 7 Οκτωβριου 2012

Την Κυριακη 7 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η 9η Προπόνηση του Συλλόγου μας για το 2012.
Κάτω από τις τεχνικές οδηγίες του εκπαιδευτή Γιώργου Γεωργά , Μέλη του Συλλόγου μας είχαν την ευκαιρία να προπονηθούνε στην τέχνη της Σπαθασκίας .

Με την χρήση ξύλινων αντιγράφων σπαθιών και Ασπίδων τύπου ‘Οπλον’ , προσεγγιστηκαν τεχνικές και τελεστηκαν συνασκήσεις κλειστής μάχης και μονομαχίας ανάμεσα σε εκπαιδευομένους που έφεραν ασπίδα τύπου ‘Οπλον’ και εκπαιδευομενους που έφεραν ρομφαία.

Η προπόνηση πραγματοποιήθηκε την ίδια μερα που Πενταμελής αποστολή μας, παρευρέθηκε στο Διεθνές Ακαδημαϊκό Συνέδριο Αρχαιολογίας στο Αρχαιολογικό Πάρκο VIMINACIUM στην Σερβία, για Διάλεξη και Παρουσίαση.

Association "KORYVANTES" offers a Lecture in the International Academic Conference organised by the Archaeological Institute of the University of Belgrade and the VIMINACIUM Museum

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΕΘΟΣ

Γραφει ο φίλος του Συλλόγου μας, Δρ. Μανουσος Καμπούρης

Φωτογραφια: Αρχαιολογικο Φεστιβάλ "Gallo-roman Days" 2012, Οπλίτης Κλασικής Περιόδου με ενισχυμενο Δερματινο θώρακα . Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

Ενώ παλαιότερα υπήρχε η απλουστευτική τάση να αποδίδεται η νίκη στο ελληνικό θάρρος και γενικώς στη ηθική ανωτερότητα και πολεμική δεινότητα, τα τελευταία χρόνια έχουμε φτάσεις το άλλο άκρο, με το αποτέλεσμα να αποδίδεται σε οπλισδμό, τακτικές, διοίκηση, επιμελητεία και όχι σε θάρρος και πολεμική αρετή, που για κάποιο λόγο εκλαμβάνονται ίσες στους αντιμαχόμενους.

Κι όμως, οι ίδιοι οι Αρχαίοι που θα είχαν κάθε λόγο να τονίσουν τις διαφορές του υλικού πολιτισμού και των επιτευγμάτων τους, βασικά απέδιδαν σε ηθικούς λόγους τη νίκη, χωρίς να αρνούνται το τεχνικό θέμα. Ο Ηρόδοτος τονίζει τη διαφορά μεταξύ μηδικού τόξου και δωρικής λόγχης, αναφέρει τη διαφορά στη θωράκιση, περιγράφει την περσική αρετή και το θάρρος, και όμως τελικά μιλά για άνδρες που αρίστευσαν και για αριστεία θάρρους- όπως και σωφροσύνης.

Υπάρχει μια ποιοτική διαφορά στο θάρρος, τη γενναιότητα και τις λοιπές συναφείς αρετές που η ευμάρεια και το απόλεμο κι ακίνδυνο (μέγιστος κίνδυνος το αυτοκινητιστικό ή η δολοφονία, που δεν ενέχουν αντιμετώπιση και θάρρος) δεν επιτρέπουν να αντιληφθούμε. Ίσως αντιλαμβανόμαστε, αμυδρά, τη διαφορά θάρρους και θράσους, αλλά αυτό είναι όλο. Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής όμως, ζώντας καθημερινά με τον θάνατο αντίκρυ, ακόμη και στην ειρήνη (λόγω εσωτερικών ταραχών, καταπίεσης ή αγρίων ζώων) το είχαν μελετήσει καλύτερα. οι  βαρέως θωρακισμένοι Έλληνες, που πολεμούσαν ο ένας κοντά στον άλλο και είχαν σχηματίσει και εξελίξει ένα είδος αγώνα που όντως ελαχιστοποιούσε τις απώλειες, θεωρούσαν απόλυτα πιθανό να πεθάνουν μέσα στην καταιγίδα χάλυβα και χαλκού.

Φωτογραφια: Αρχαιολογικο Φεστιβάλ "Gallo-roman Days" 2012, Παράταξη Οπλιτών . Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

 Η θωράκιση και ο τρόπος μάχεσθαι δείχνει ότι δεν ήταν ερασιθάνατοι, πολύ δε ήττον οι Σπαρτιάτες. Για το λόγο αυτό υπήρχε μια εκτενής φιλολογία και ιδεολογία, αλλά και εκπαίδευση και θρησκεία, για να τους συμφιλιώνει με τον θάνατο, ιδίως στη μάχη. Αλλά τον θεωρούσαν ως μια καθ’ όλα αποδεκτή πιθανότητα και δεν πολεμούσαν πεπεισμένοι για την ασφάλειά τους, είτε εμπιστευόμενοι τις ασπίδες είτε τους παραστάτες τους. Η ασπίδα ήταν χρήσιμη, παραστάτης βασικός, αλλά ο θάνατος μπορούσε να έρθει παρ’ όλ’ αυτά. Δεν ήταν αυτό το πρόβλημά τους . Ήταν το καθήκον. Τόσο οι Αθηναίοι στο Μαραθώνα, όσο και οι λοιποί Έλληνες σε Σαλαμίνα, Πλαταιές και Θερμοπύλες δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό να πολεμήσουν και πιθανότατα να πεθάνουν για την πόλη τους, για την κοινή πατρίδα, για τις οικογένειές τους και τους φίλους τους. Δεν θεωρούσαν καθήκον να ζήσουν, αλλά να πολεμήσουν επιτυχώς.

Σε καμία περίπτωση δεν υπήρχε έλλειψη ανδρείας στους Πέρσες. Ιδίως οι γηγενείς Πέρσες έδειξαν σε όλες τις περιπτώσεις πολεμική αρετή ανώτερη από αυτή των υποτελών τους. Στις Πλαταιές ήταν οι μόνοι που ενεπλάκησαν αποφασιστικά (εξαιρούνται οι Μηδίζοντες Έλληνες για άλλους λόγους), στη Μυκάλη οι μόνοι που αντιστάθηκαν μετά την πρώτη ατυχία. Όμως οι Πέρσες ήταν εκεί για να πολεμήσουν, όχι για να σκοτωθούν. Όπως αναφέρει ο Β. Ντ. Χάνσον, ήταν έτοιμοι να σκοτώσουν, όχι να σκοτωθούν. Για αυτούς ο πόλεμος ήταν μια κατάσταση στην οποία πολεμούσες και αν όλα συνέβαιναν κατά το συνήθη τρόπο επιζούσες. Επιζούσαν εκείνοι, όχι οι αντίπαλοι. Όπως οι σημερινοί στρατιώτες επαγγελματικών στρατών που το «πολεμώ» το καταλαβαίνουν»εγώ σκοτώνω κι επιβιώνω» το ίδιο συνέβαινε και τότε. Είχαν παιδιά, γυναίκες, οικογένειες για να γυρίσουν σε αυτούς. Η ιδεολογία τους, ότι ο Μ. Βασιλεύς τους παρακολουθεί για να αποδώσει τομές στους αριστεύοντες και ποινές στους υστερούντες δείχνει ότι σε κάθε περίπτωση περίμεναν να επιζήσουν, διότι αλλιώς δεν έχουν νόημα ούτε οι ποινές ούτε οι τιμές. 

Φωτογραφια: Αρχαιολογικο Φεστιβάλ "Gallo-roman Days" 2012, Σκηνή ένοπλης σύγκρουσης . Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

Οι Έλληνες μετά τη Σαλαμίνα δεν θέλουν να τους απελπίσουν, δια στόματος Αριστείδη και 
Ευρυβιάδη. Άρα μέχρι τότε δεν ήταν ποτέ απελπισμένοι, σε αντίθεση με τους Έλληνες που στη Σαλαμίνα πολέμησαν ε την πλάτη στον τοίχο, όπως άλλωστε και στις Θερμοπύλες.

Αυτή η αυτοκρατορική αντίληψη, μισθοφορική ή άλλη, όπου ο πόλεμος είναι ένα κυνήγι ανθρώπων όπου εμείς σκοτώνουμε τους άλλους, δημιουργεί θετική ψυχολογία, ανατρέφει τάξεις πολεμιστών ποιότητας και τις διατηρεί για γενιές, φτιάχνει αυτοκρατορίες, αλλά δεν κρατά απέναντι σε αποφασισμένους ανθρώπους. Η απίστευτη, ωμή αποφασιστικότητα που ενείχε το «νυν υπέρ πάντων ο Αγών», προερχόμενος από άνδρες που η ζωή τους περιλάμβανε αν όχι ετησίως τουλάχιστον ανά διετία έναν τοπικό πόλεμο, έτσι, για να ανάβουν τα αίματα, εξέπεμπε μια νότα ολοκληρωτικού πολέμου ασυγκράτητη. Δεν ήταν τώρα οι Πέρσες που αν νικούσαν θα ξεσπούσαν στα γυναικόπαιδα των εχθρών τους, αποδίδοντας τη βασιλική οργή. Ήταν ότι αν τύχαινε και έχαναν, οι εχθροί τους θα ξεσπούσαν σε αυτούς. Όχι στα παιδιά τους, στους θεούς τους, στους γέρους τους, αλλά σε αυτούς τους ίδιους. 


Φωτογραφια: Αρχαιολογικο Φεστιβάλ "Gallo-roman Days" 2012 . Οπλίτης Κλασσικής Περιόδου με ενδρομίδες. Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

Όσο αυτό μπορούσε να κουκουλώνεται, όπως έγινε στις Θερμοπύλες, το γενικό ηθικό διατηρείτο. Όταν όμως έμπαιναν στη μάχη μονάδες ή ομάδες που είχαν βιώσει τον ελληνικό φανατισμό, τα πράγματα άλλαζαν. Όταν στρατός και στόλος συναντήθηκαν στις Θερμοπύλες και μετά στην Αττική και έγινε σαφές στους μεν ότι και οι δε είχαν αντιμετωπίσει την ίδια φονική μανία, όταν ανέμεναν ότι τα ίδια θα αντιμετωπίσουν, τότε το προσωπικό ηθικό ράγιζε. Ο Ναπολέων πίστευε ότι το ηθικό υπερτερεί 3προς 1 σε σχέση με υλικούς παράγοντες, και σε αυτούς δεν είναι μόνο οι αριθμοί αλλά και η τεχνολογία, η εκπαίδευση, ο εφοδιασμός, η ποιότητα και οι επιδόσεις των όπλων. Από όλους της κλασικής αρχαιότητας ο μόνος που ποτέ ανέφερε την επιστήμη, τη γνώση, την εξοικείωση κλπ ως σημαντικότερες του θάρρους ήταν ο Θουκυδίδης, ιδίως δια στόματος Περικλή, και αυτό σε μια εποχή που προσπαθούσε να πείσει τους αυτοκρατορικούς αθηναίους για το δίκιο της ισχύος τους, πιθηκίζοντας τους Πέρσες. Ακόμη κι η απελπισία των Αθηναίων δεν μπόρεσε να τους σώσει από τους απλά εκδικητικούς Συρακούσιους όταν αποχωρούσαν, ενώ η μανία έσωσε τους Συρακούσιους στις πεζομαχίες και τις ναυμαχίες.

Μια ενδιαφέρουσα διάσταση των ανωτέρω είναι η περίπτωση του Αλεξάνδρου. Οι άνδρες του μακεδονικού στρατού, παλαίμαχοι οι περισσότεροι και έχοντας ζήσει ή ακούσει από τους γονείς τους τις ταπεινώσεις και τα πάθη της Μακεδονίας, πολεμούσαν, ε κατάλληλη χειραγώγηση, μέχρι το τέλος του κόσμου με την ίδια σχεδόν μανία υπέρ βωμών και εστιών. ήταν ο λόγος που ο Αλέξανδρος δεν ήθελε να τους αλλάξει και δεν συμφωνούσε με τον Κοίνο που συμβούλευε να πάρει νέους, φιλόδοξους και ανθεκτικούς στρατιώτες απαλλάσσοντας τους παλαίμαχους. Ο Αλέξανδρος ήξερε ότι η νέα γενιά στρατιωτών που ούτως ή άλλως εξέτρεφε ο ίδιος, δεν θα ήταν ως αυτοί. Θα ήταν αυτοκρατορικοί στρατιώτες, όχι οι άνδρες του μακεδονικού έθνους. Είχε μια ελπίδα, για μερικά χρόνια, να χρησιμοποιήσει μερικούς ακόμη άνδρες του εθνικού μακεδονικού στρατού με αντίστοιχο φρόνημα, αυτούς που είχε αφήσει στον Αντίπατρο και θα παρελάμβανε τις ημέρες του θανάτου του. Αν και νεαρότεροι, είχαν γαλουχηθεί ως μακεδονικός στρατός, είχαν νιώσει τον κίνδυνο της πατρίδας τους στον Πόλεμο του ‘Αγιδος» το 331 πΧ, είχαν δει το Μέμνονα να κόβει βόλτες στα παράλιά τους και ακούσει για τις εξεγέρσεις τον Ιλλυριών ελάχιστα χρόνια πριν (13 μόλις). Για το λόγο αυτό ο Αλέξανδρος πήρε στην ανατολή τους μεγαλύτερους στρατιώτες, για να εξασφαλίσει τους πλέον ψημένους σε μάχη αλλά και ιδεολογικά ζυμωμένους. Όταν κουράστηκαν και διεφθάρησαν, είχε άλλη μια γενιά έτοιμη. Μετά από αυτήν, μπορούσε να υπολογίζει στην αυτοκρατορική αίγλη κι όχι στην ατομική αυτοθυσία και τη συλλογική οργή. Καθόλου τυχαία, οι αυτοκρατορικοί στρατιώτες της Μακεδονίας σαρώθηκαν από το πεδίο το 197 πΧ στις Κυνός Κεφαλές  από αυτούς της επίσης ιμπεριαλιστικής Ρώμης, αλλά που είχαν δει τον Αννίβα να καίει και να δειώνει την Ιταλία και να σφάζει τους φίλους τους στις Κάννες..

Φωτογραφια: Αρχαιολογικο Φεστιβάλ "Gallo-roman Days" 2012, Οπλίτης με Επίσημο του Άργους . Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

Διάλεξη στο Διεθνές Ακαδημαϊκό Συνέδριο του Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

Ο Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ βρίσκεται στην ιδιαιτέρως ευχάριστη θέση να ανακοινώσει την Συμμετοχή του στο Διεθνές Ακαδημαϊκό Συνέδριο Αρχαιολογίας , του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου και του Αρχαιολογικού Μουσείου "Viminacium" : “Archaeological Heritage – its Role in Education, Presentation and Popularization of Science", το οποίο θα διεξαχθεί 5 με 8 Οκτωβριου 2012 στο Požarevac ,στο Συνεδριακό Χωρο του Αρχαιολογικού Μουσείου.

Ο Σπύρος Μπάκας, Πολιτικός Επιστημονας/Διεθνολόγος και μέλος του Συλλόγου , θα παρουσιασει την εργασία του πανω στους Τρόπους Μεταδοσης των Συμπερασμάτων της Πειραματικής Αρχαιολογίας στο κοινό, μέσα απο το παράδειγμα του Συλλόγου μας : "Hoplite Reenactment through experimental archaeology , in the Modern Educational Field. An insight view of Popularization methods".

Το Διεθνές Ακαδημαϊκο Συνέδριο , θα τιμήσουν με την Συμμετοχή τους Δεκαδες Ακαδημαϊκοι και ανθρωποι της Αρχαιολογικής Κοινότητας, με συμμετοχές απο πάνω απο 20 χώρες. 

Νιώθουμε ιδιαιτέρως υπερήφανοι , για την εκπροσώπηση της χωρας μας σε αλλη μια διεθνή Ακαδημαϊκη Συνάντηση Πειραματικής Αρχαιολογίας , προβάλλοντας την παράδοση και ιστορία της Πατρίδας μας. 

Πέρισσότερα εδω:

http://www.ai.sanu.ac.rs/

http://www.viminacium.org.rs/

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΜΑΧΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ", τεύχος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2012.

Αγαπητοί φίλοι, αναζητήστε το νέο τεύχος του περιοδικού "ΜΑΧΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ", τεύχος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2012.

Στο τμήμα των ειδήσεων του Περιοδικού θα βρείτε αναφορά στις πρόσφατες διεθνείς δραστηριότητες του Συλλόγου μας (Διαλεξη στη

ν Ακαδημια του Pultusk/Πολωνια, Συμμετοχη στο Αρχαιολογικό Φεστιβάλ της Λυων/Γαλλια).

Στις σελίδες του Περιοδικού φιλοξενείται επίσης άρθρο του Ιστορικού και μελους του Συλλόγου μας κου Στεφανου Σκαρμίντζου, με τιτλο: " ΕΥΡΥΜΕΔΩΝ ΠΟΤΑΜΟΣ 466 ΠΧ , Η ΑΘΗΝΑ ΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ". Μεσα απο το άρθρο και με την χρήση υψηλής ποιότητας φωτογραφιών Οπλιτων του Συλλόγου μας, παρουσιαζεται με περιγραφικό τρόπο το πώς η Αθήνα επικεφαλής της Δηλιακής Συμμαχίας εξαπολύει προληπτική επίθεση και επιφέρει στρατηγικό πλήγμα κατα των Περσών , αποτρέποντας μια νεα εκστρατεία των Βαρβάρων της Ανατολής κατα των Ελληνικών Πόλεων των Μικρασιατικών Παραλίων και της Ελλάδος.

THE BYZANTINE MILITIA

Modern reconstruction of 13th cent Byzantine officer . Equipment courtesy of living history association Koryvantes  and hellenicarmors.gr

In the proto-Byzantine period, the inhabitants of the Empire’s urban areas were organized in groups along the lines of the Circus Fractions. These groups were called “Deimoi” and were headed by leaders called “Democrats”. These groups were organized as paramilitary formations with policing and military tasks. Among their tasks were keeping the city clean, performing fire service and the burial of the dead from the epidemics or war.  Because they were not considered reliable in open battle, their main role during wartime, was the defense of the city walls in case of siege.

Modern reconstruction of 6th cent urban militiaman  HIs blue tunic marks him as a member of the “Blues Circus Fraction”. The double head eagle though appeared after the 14th century.

The inhabitants of the Constaninopolis urban are inside the walls were called “Politicoi” and residents of the suburbs (the area beyond city walls was called  “Peran” ) were called ‘”Peratikoi”.  Procopius states that in Antioch the militiamen were better equipped than those of the capital -perhaps because of more lax Imperial supervision. After the “Nika Revolt”, their strength was limited, in order to prevent possible future rebellions.

Modern reconstruction of an urban militiaman from Antioch. He is wearing a military tunic and his blue trousers set hims as a member of the “Blues Circus Fraction”. According to Procopious the Antiochian militia was well armored. Armor courtesy of living history association Koryvantes and hellenicarmors.gr

The Arab invasions of the seventh and eighth centuries brought changes to the system of the Empire’s defense. At the points where covering crossings and passage ways  were built small towers called “vigla” and were manned by local guards called “viglatores”.  The viglatores were responsible only for their area and did not follow the regular army on campaigns. Their mission was more supplementary to the light cavalry “Akritae” frontier units. The upsurge of piracy in the Eastern Mediterranean brought the vigla institution and to the Aegean Islands and Cyprus.

Modern reconstruction of a 7th cent viglatoras from the . Probably the last in the pickets line as he would sound the alarm by blowing the horn . Uniform and horn courtesy of the living history association Koryvantes and boots courtesy of hellenicarmors.gr

The viglatores were aged between 17 and 50 years of age and were trained in the use mainly of projectile weapons and in the art of sending signals. Chosen by the elders of the nearby villages. Their mission was to whether armed enemy groups or ships passed from their area of responsibility. Signals were transmitted from one vigla to another, thus putting the local military forces on alert, while with appropriate signals  the inhabitants of the region were also alerted in order to seek refuge in fortresses or caves together with everything that could be useful to the enemy (e.g. food or tools).

Modern reconstruction of an 8th cent viglatoras based on frescoes from Cappadocia. Armor courtesy of living history association Koryvantes  and hellenicarmors.gr

During 14th century Byzantine Empire decayed rapidly. The social fabric had been destroyed and the State was at the whim of foreign mercenaries that was unable to pay. The only positive thing was the consolidation of the Empire’s position in Peloponessos and the repulse of the Catalan Company assault in Thessaloniki. Technological lead in weapons had passed to the hands of the Westerners.

Modern reconstruction of 14th cent Byzantine Militia officer  based on contemporary frescoes from Ochrid. The helmet shows western influence. Armor and boots courtesy of living history association Koryvantes and hellenicarmors.gr.

The final  end came in the 15th century. Unable to exploit the problems of the Ottomans after the battle of Ankara, the Empire gradually lost territories to them and even Constantinople itself was found in the first line of Turkish attacks. The few regular soldiers and militiamen had not been adequately prepared to prevent the Ottoman army to finally destroy the Byzantine Empire in 1453.

Modern reconstruction of 15th cent Byzantine archer based on contemporary icons of the Crucifixtion. The helmet shows western (italian) influence and it is based on findings from ”Chalcis Armory”. The double head eagle though is again unlikely as it was strictly an imperial family emblem and chroniclers talk about a double lion emblem. Armor and boots courtesy of living history association Koryvantes and hellenicarmors.gr  

SOURCES

The Cambridge History of the Byzantine Empire c.500–1492   translated by MELISSA publications  1966

Osprey Military publishing Co: “Romano-Byzantine Armies 4th-9^th cent”

Gwatkin, H.M., Whitney, J.P. (ed) et al. The Cambridge Medieval History Cambridge  University Press, 1926.

Forbes, Townsbee, Mitrany, Hogarth  “The Balkans: A history,of Bulgaria Serbia Greece, Rumania, Turkey” Oxford University press 1915

A History of the Byzantine Empire by Al. Vasilief Translated from the Russian by S. Ragozin, Madison 1928

Edward Gibbon’s Decline and Fall of the Roman Empire 1782 (Written), 1845 (Revised)

John Haldon Byzantium at War Osprey ISBN: 0415968615

Αφιέρωμα του Περιοδικού "ΙΧΩΡ" , Τευχος 124

Aγαπητοι φίλοι του Συλλόγου

Αναζητηστε στα περίπτερα το νέο ΙΧΩΡ , τευχος 124 , στο οποίο περιλαμβάνεται ενα εκτενές 8-ΣΕΛΙΔΟ αφιερωμα στον Σύλλογό μας μεσα απο την συμμετοχη μας στο Αρχαιολογικό Φεστιβαλ "GALLO-ROMAIN DAYS" - 2 & 3 Ιούνιου 2012.

Το αρθρο κοσμειται με υψηλης αισθητικης φωτογραφιες του Συλλόγου απο τις 2 ημερες του Φεστιβαλ. 

Μην το χάσετε! 

"KORYVANTES" Association on Osprey Publishing New Book "SPARTAN WARRIOR"

The Association of Historical Studies "KORYVANTES" want to  thank OSPREY PUBLISHING and the Author Mr D. B. Campbell for honoring us by posting our Spartan officer's reconstruction to the new book "SPARTAN WARRIOR" "Osprey Publishing - Spartan Warrior 735–331 BC"

More about the esteemed author here:
http://www.ospreypublishing.com/authors/profile.aspx?ID=3428 

We feel extremelly pleased that our efforts and research are once more internationally recognised.!

Association of Historical Studies "KORYVANTES"

ΟΙ "ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ" ΣΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ OSPREY PUBLISHING "SPARTAN WARRIOR"

O Σύλλογος Ιστορικών μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ ευχαριστεί την Κορυφαία Εκδοτική Εταιρία OSPREY PUBLISHING και ιδιαίτερα  το συγγραφέα Κύριο D. B. Campbell που μας τίμησαν με το να χρησιμοποιήσουν την αναπαρασταση ενός Σπαρτιάτη αξιωματικού από το Σύλλογό μας στο νέο βιβλίο του κου Campbell με τίτλο "SPARTAN WARRIOR" το οποίο μόλις έχει κυκλοφορήσει στην διεθνή αγορά.!  "Osprey Publishing - Spartan Warrior 735–331 BC"


Ο Κύριος Campbell ειδικεύται στον Αρχαίο Πόλεμο και έχει εκδόσει πολλά βιλία για την Αρχαία πολιορκητική τέχνη.

Νιώθουμε ιδιαίτερα υπερήφανοι για άλλη μια Διεθνή καταξίωση του έργου και της μελέτης μας.

Σύλλογος Ιστορικών Μελετών ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ.

Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΑΣ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ: ΜΙΑ ‘ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ’ ΤΟΥ ΑΠΟΙΚΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ -2o ΜΕΡΟΣ, άρθρο του Περικλή Δεληγιάννη

Αναδημοσίευση απο το Ιστολόγιο του Ερευνητη και φίλου του Συλλόγου μας , κου Περικλη Δεληγιάννη

Οπλίτης  της  Αρχαϊκής  περιόδου  με  κωδωνόσχημο  θώρακα,  κερασφόρο  κορινθιακό  κράνος,  αργολική  ασπίδα  και  λόγχη.  Αυτή  η  οπλοσκευή  ήταν  χαρακτηριστική  και  για  τους  Ελληνες  της  Σικελίας  και  της  Κάτω  Ιταλίας  στην  οποία  έχουν  ανακαλυφθεί  κερασφόρες  περικεφαλαίες.  Ευγενική  χορηγία  του  Συλλόγου  Ιστορικών  Μελετών  Κορύβαντες.

            Η  Γέλα  ολοκλήρωσε  την  ηγεμονική  πορεία  της,  όταν  ο  Γέλων,  η  μεγαλύτερη  μορφή  της,  κατέστησε  πρωτεύουσα  του  τις  Συρακούσες.  Στο  εξής,  το  τέκνο  της,  ο  Ακράγας,  την  υποκατέστησε  ως  η  δεύτερη  ισχυρότερη  σικελιωτική,  πραγματικό  αντίπαλο  δέος  για  τις  Συρακούσες.

            Μετά  από  αυτήν  την  ιστορική  εισαγωγή,  θα  ασχοληθούμε  λεπτομερέστερα  με  τις  ένοπλες  δυνάμεις  της  Γέλας. 

Το  βασικό  στρατιωτικό  μειονέκτημα  της  Γέλας  ήταν  η  έλλειψη  λιμένων  στην  περιοχή  της.  Ετσι,  δεν  διέθετε  ποτέ  αξιόλογο  πολεμικό  στόλο.  Όταν  αργότερα  οι  τύραννοι  της  συγκρότησαν  το  εκτεταμένο  κράτος  τους,  χρησιμοποίησαν  τους  λιμένες  και  τα  πολεμικά  πλοία  των  υποτελών  πόλεων-κρατών  για  τη  συγκρότηση  ναυτικού.  Η  μειωμένη  ενασχόληση  των  Γελώων  με  τη  ναυτιλία  και  η  εύφορη  πεδιάδα  της  πόλης  τους,  τούς  έστρεψαν  στη  γεωργική-κτηνοτροφική  ζωή.  Εξάλλου  οι  άποικοι  πρόγονοι  των  περισσοτέρων,  παρότι  νησιώτες,  ήταν  περισσότερο  προσκολλημένοι  στον  χερσαίο  βίο  παρά  στη  θάλασσα:  δηλαδή  οι  Κρήτες,  οι  Κώοι  και  οι  άποικοι  από  τις  πόλεις  Ιάλυσο  και  Κάμιρο  της  Ρόδου  (οι  Λίνδιοι  ήταν  ουσιαστικά  η  εξαίρεση  στον  «κανόνα»).  Το  περιορισμένο  ναυτικό  της  Γέλας  «ελευθέρωνε»  το  μάχιμο  δυναμικό  της  για  υπηρεσία  στο  χερσαίο  στράτευμα.  Άλλες  παράμετροι  που  οδήγησαν  στη  συγκρότηση  του  πανίσχυρου  Γελώου  στρατού,  ήταν  η  δωρική  προέλευση  των  αποίκων  και  η  ευφορία  της  πεδιάδας  της  Γέλας.  Οι  Δωριείς  είχαν  μακρόχρονη  στρατιωτική  παράδοση,  την  οποία  διατήρησαν  αμείωτη  όταν  εγκαταστάθηκαν  στα  Δωδεκάνησα  και  την  Κρήτη.  Αυτή  την  «κληρονομιά»  παρέλαβαν  οι  Γελώοι  και  οι  Ακραγαντίνοι. 

Η  ευφορία  του  εδάφους  επέδρασε  με  διττό  τρόπο  στη  γένεση  ισχυρού  στρατεύματος.  Η  γόνιμη  γελώα  γη  μπορούσε  να  συντηρήσει  σημαντικό  πληθυσμό.  Ήταν  πυκνοκατοικημένη  ήδη  πριν  την  άφιξη  των  Ελλήνων,  οι  οποίοι  κατέστησαν  δουλοπάροικους  τους  Σικανούς.  Ο  σχηματισμός  εκτενών  και  εύφορων  κλήρων,  καλλιεργούμενων  από  πολλούς  δουλοπάροικους  και  τα  εισοδήματα  που  απέφεραν,  δημιούργησαν  τις  κατάλληλες  συνθήκες  για  τον  σχηματισμό  μιας  πολεμοχαρούς  αριστοκρατίας  η  οποία  αποτελείτο  από  τους  απογόνους  των  αποίκων  και  διατηρείτο  συνεχώς  ετοιμοπόλεμη,  για  την  επιτήρηση  των  υποταγμένων  γηγενών,  όπως  συνέβη  π.χ.  στο  Άργος  και  στη  Σπάρτη.  Έτσι  συγκροτήθηκε  ένας  στρατός  ισχύος  συγκρίσιμης  με  τον  αργείο  και  τον  λακεδαιμονικό  της  Αρχαϊκής  εποχής.  Εντούτοις  οι  Γελώοι  δεν  ακολούθησαν  την  πορεία  της  Σπάρτης  (η  οποία  διατήρησε  τις  τάξεις  των  ειλώτων  και  των  περιοίκων  έως  την  Ελληνιστική  περίοδο)  αλλά  εκείνη  του  Άργους.  Σταδιακά,  οι  Σικανοί  δουλοπάροικοι,  με  την  υποχώρηση  του  αριστοκρατικού  πολιτεύματος  υπέρ  της  τυραννίας  (η  οποία  ευνοούσε  τις  λαϊκές  μάζες  στις  οποίες  στηριζόταν  αρκετά),  και  τον  βαθμιαίο  εξελληνισμό  τους,  απελευθερώθηκαν  και  αφομοιώθηκαν  από  τους  Έλληνες  αποίκους.  Ετσι  η  οπλιτική  φάλαγγα  της  Γέλας  ενισχύθηκε  αριθμητικά  τόσο  με  τους  εξελληνισμένους  ιθαγενείς,  όσο  και  από  τον  μεγάλο  πληθυσμό  ο  οποίος  τρεφόταν  από  την  εύφορη  γη.

 

            Ο  οπλιτικός  τρόπος  πολέμου  είχε  αρχίσει  να  επικρατεί  στη  μητροπολιτική  Ελλάδα  όταν  ιδρύθηκε  η  Γέλα.  Είναι  σίγουρο  ότι  υιοθετήθηκε  από  τους  πολίτες  της  λίγο  μετά  την  ίδρυση  της  ή  πιθανώς  εξαρχής.  Η  φάλαγγα  πλαισιωνόταν  από  ψιλούς  και  άλλους  ελαφρά  οπλισμένους  (ακοντιστές,  σφενδονήτες,  τοξότες,  ροπαλοφόρους,  λιθοβόλους  κ.α.)  οι  οποίοι  στην  περίπτωση  της  Γέλας  και  του  Ακράγαντα  προέρχονταν  μάλλον  κυρίως  από  τον  εξελληνισμένο  σικανικό  λαό.  Αντίθετα,  το  ιππικό  και  οι  οπλιτικές  φάλαγγες  των  δύο  πόλεων  στελεχώνονταν  κυρίως  από  τους  απογόνους  των  αποίκων.  Εξάλλου  μόνο  αυτοί  είχαν  την  οικονομική  δυνατότητα  απόκτησης  και  συντήρησης  οπλιτικής  οπλοσκευής  ή  ιππικής  οπλοσκευής  (η  οποία  κατά  τη  συγκεκριμένη  περίοδο  δεν  διέφερε  σημαντικά  από  την  οπλιτική,  με  την  εξαίρεση  της  ασπίδας),  αλόγου  και  ιπποσκευής. 

Εκτός  από  την  τυπική  αρχαϊκή  οπλιτική  οπλοσκευή,  οι  αγγειογραφίες  δείχνουν  επίσης  την  προτίμηση  των  Γελώων  στην  κορινθιακή  περικεφαλαία,  όπως  και  στην  Ελλάδα  της  εποχής.    Ο  ανθρωπόμορφος  ταύρος,  ο  οποίος  αντιστοιχεί  σε  θεότητα  των  γηγενών  Αυσώνων  της  Ιταλίας,  και  Σικανών  και  Σικελών  της  Σικελίας,  εμφανίζεται  συχνά  στα  νομίσματα  της  αρχαϊκής  Γέλας,  όπως  και  σε  άλλων  ελληνικών  πόλεων.  Προφανώς  αποτελούσε  σύνηθες  έμβλημα  στις  ασπίδες  των  Γελώων  οπλιτών.  Ο  ανθρωπόμορφος  ταύρος  ήταν  γενικά  δημοφιλές  οπλιτικό  έμβλημα  για  τους  Ιταλιώτες,  Σικελιώτες,  Ετρούσκους  και  εγχώριους  Ιταλούς-Σικελούς. 

 

Χαρακτηριστικές  αρχαϊκές  προστατευτικές  προμετωπίδες  αλόγων  από  τη  Μεγάλη  Ελλάδα,  με  μορφή  μαχίμου  που  φέρει  κορινθιακό  κράνος. 

Οι  δυνάμεις  των  Σικελιωτών  και  των  Ιταλιωτών  (Ελλήνων  της  Ιταλίας)  είχαν  μία  σημαντική  διαφορά  από  εκείνες  των  Ελλαδιτών:  τη  διατήρηση  ισχυρού  ιππικού.  Η  ανυπαρξία  εκτεταμένων  πεδινών  εκτάσεων  στη  νότια  Ελλάδα  και  την  Ηπειρο,  και  η  γηγενής  φυλή  των  μικρόσωμων  αλόγων  της  (προγόνων  των  σύγχρονων  ιππαρίων  της  νήσου  Σκύρου)  δεν  επέτρεπαν  την  ανάπτυξη  του  ιππικού  Όπλου.  Αντίθετα,  η  Μακεδονία,  η  Θεσσαλία  και  η  Βοιωτία  διέθεταν  εκτεταμένες  πεδιάδες  για  εκτροφή  πολυάριθμων  αλόγων,  και  επομένως  ισχυρό  ιππικό.  Ομοίως,  οι  εκτενείς  και  εύφορες  πεδιάδες  της  Σικελίας  (Λεοντίνων,  Συρακουσών,  Γέλας,  Ακράγαντα  κ.α.)  και  της  Μεγάλης  Ελλάδος  (Συβάρεως,  Τάραντα  κ.α.)  επέτρεψαν  τη  συγκρότηση  ικανών  ιππικών  σωμάτων  τα  οποία  στελεχώνονταν  από  τους  αριστοκράτες.  Το  εξαίρετο  ιππικό  της  Γέλας  με  ίππαρχο  τον  Γέλωνα,  ήταν  ο  κύριος  παράγοντας  των  νικών  του  Ιπποκράτη.

  Το  Γελώο  ιππικό  κατέστη  σύντομα  το  ισχυρότερο  μεταξύ  των  Ελλήνων  της  Δύσης.  Ομοίως  ο  Ακράγας  διέθετε  ισχυρό  ιππικό  Οπλο.  Εχει  εκτιμηθεί  από  ορισμένους,  με  βάση  τις  αρχαίες  αναφορές  και  τις  απεικονίσεις  στα  αρχαιολογικά  ευρήματα,  ότι  στην  περίπτωση  της  Γέλας  και  άλλων  ιταλιωτικών  και  σικελιωτικών  πόλεων  (π.χ.  Σύβαρις),  το  ιππικό  είχε  αποφασιστικό  προβάδισμα  έναντι  της  οπλιτικής  φάλαγγας,  ωστόσο  δεν  θα  συμφωνήσουμε  με  αυτήν  την  εκδοχή.  Αποψη  του  γράφοντος  είναι  ότι  η  εκτενέστερη  προβολή  του  ιππικού  σε  βάρος  της  φάλαγγας,  στις  πηγές  και  στα  ευρήματα,  μάλλον  δεν  οφείλεται  τόσο  σε  κάποιο  πραγματικό  προβάδισμα  του  έναντι  των  οπλιτών,  όσο  στο  μακρόχρονο  αριστοκρατικό-ολιγαρχικό  παρελθόν  των  συγκεκριμένων  πόλεων,  το  οποίο  υποχώρησε  ραγδαία  λόγω  των  τυραννίδων  και  αργότερα  της  εγκαθίδρυσης  δημοκρατικού  πολιτεύματος  σε  αρκετές.  Οι  αριστοκράτες  στελέχωναν  το  ιππικό  και  έτσι  είναι  επόμενο  το  συγκεκριμένο  παραδοσιακό  Οπλο  να  προβάλλεται  περισσότερο,  ακόμη  και  για  κάποιο  διάστημα  μετά  την  απώλεια  της  εξουσίας  από  εκείνους  (το  505  πΧ  στην  περίπτωση  της  Γέλας).  Η  άποψη  ότι  η  οπλιτική  φάλαγγα  ήταν  πολύ  μειωμένη  στις  αρχαϊκές  πόλεις  της  Σικελίας  και  Ιταλίας,  είναι  σαφώς  υπερβολική.  Η  εν  λόγω  θεωρία  αντικρούεται  από  το  γεγονός  ότι  την  ίδια  εποχή,  οι  ετρουσκικές  πόλεις  της  Ιταλίας  κυβερνώντο  από  αριστοκράτες  και  ηγεμόνες  («λουκουμόνες»  και  στρατιωτικούς  «μακστάρνες»-μάγιστρους)  αλλά  οι  πεζοί  οπλίτες  τους  έχουν  πρωτεύουσα  θέση  στις  ετρουσκικές  καλλιτεχνικές  απεικονίσεις,  παρά  την  ύπαρξη  ικανού  ιππικού.

 

Το  μνημείο  του  Θήρωνος  στον  Ακράγαντα.

Το  480  π.Χ.,  ο  Γέλων  διέθετε  πολεμικό  στόλο  200  σκαφών,  τριήρων,  διήρων  και  πεντηκοντόρων,  προερχόμενα  κυρίως  από  τις  Συρακούσες  και  τις  χαλκιδικές  πόλεις.  Ο  στόλος  του  ήταν  ένας  από  τους  ισχυρότερους  στη  Μεσόγειο.  Επειδή  η  επικράτεια  του  Γέλωνος  δεν  μπορούσε  να  συγκεντρώσει  αυτόν  τον  αριθμό  σκαφών,  το  πιθανότερο  είναι  ότι  συμπεριλαμβάνονταν  τα  πλοία  του  στόλου  του  πεθερού  του,  Θήρωνος  του  Ακράγαντα.  Γενικά,  φαίνεται  ότι  τα  κράτη  Γέλας  και  Ακράγαντα  ήταν  συνδεδεμένα  συνομοσπονδιακά.

Περίπου  την  ίδια  εξέλιξη  και  σύνθεση  με  τον  Γελώο  στρατό,  είχε  και  ο  στρατός  του  Ακράγαντα.  Η  δωρική  προέλευση  των  κατοίκων  του,  και  ο  μεγάλος  πληθυσμός  που  αναπτύχθηκε  στην  ακραγαντίνη  χώρα  και  αυξήθηκε  περαιτέρω  με  τον  εξελληνισμό  των  τοπικών  Σικανών,  υπήρξαν  οι  βάσεις  για  την  ανάπτυξη  ισχυρών  χερσαίων  δυνάμεων  του  Ακράγαντα,  οι  οποίες  αποτελούντο  επίσης  από  την  οπλιτική  φάλαγγα,  το  ιππικό  και  τους  ελαφρά  οπλισμένους  (ψιλούς  κ.α.).  Η  ακραγαντίνη  πολιτική  χώρα  έμοιαζε  πολύ  με  εκείνη  της  Γέλας.  Μια  εκτενής  και  εύφορη  πεδιάδα  που  μπορούσε  να  θρέψει  μεγάλο  πληθυσμό  αλλά  δεν  διέθετε  λιμάνι  κατάλληλο  για  ανάπτυξη  ισχυρού  ναυτικού.  Παρότι  ο  στόλος  του  Ακράγαντα  ήταν  σημαντικά  ανώτερος  από  τον  γελώο,  υπήρξε  πάντα  περιορισμένος  συγκριτικά  με  εκείνον  των  Συρακουσών.  Αυτός  ήταν  ο  βασικός  παράγοντας  λόγω  του  οποίου  οι  Συρακούσες  υπερκέρασαν  τον  Ακράγαντα  σε  ισχύ. 

Αργότερα,  οι  τύραννοι  Ιπποκράτης,  Γέλων  και  Θήρων  πλαισίωσαν  τους  στρατούς  της  Γέλας  και  του  Ακράγαντα  με  αρκετούς  μισθοφόρους,  Έλληνες  οπλίτες,  ψιλούς,  και  γηγενείς  Σικελούς.  Ισως  οι  μισθοφόροι  οπλίτες  να  υποσκέλισαν  τις  φάλαγγες  των  πολιτών-οπλιτών  (στους  οποίους  οι  τύραννοι  δεν  είχαν  ιδιαίτερη  εμπιστοσύνη)  αλλά  όχι  και  το  αριστοκρατικό  ιππικό.

ΠΗΓΕΣ-  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

(1)               Διόδωρος    ο    Σικελιώτης  :  ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ    ΙΣΤΟΡΙΚΗ,  Εκδόσεις    Κάκτος,  Αθήνα    1998     

(2)               Ηρόδοτος:  ΙΣΤΟΡΙΑΙ,  Εκδ.  Κάκτος,  Αθήνα.

(3)               Griffo  P.  &  Von    Matt  L.:   GELA.  THE  ANCIENT  GREEKS  IN  SICILY,  Genova:  Stringa,  1963  (Πρώτη  έκδοση)

(4)               CAMBRIDGE    ANCIENT    HISTORY-    First  edition,  Cambridge    1925-1930

Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΑΣ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ: ΜΙΑ ‘ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ’ ΤΟΥ ΑΠΟΙΚΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ -1o ΜΕΡΟΣ, άρθρο του Περικλή Δεληγιάννη

Αναδημοσίευση απο το Ιστολόγιο του Ερευνητη και φίλου του Συλλόγου μας , κου Περικλη Δεληγιάννη

Σύνθετο  κορινθιακό  κράνος,  (κατασκευασμένο  κυρίως  από  σκληροποιημένο  δέρμα  αλλά  και  ορείχαλκο  και  άλλα  υλικά),  ορειχάλκινος  θώρακας  με  μήτρα  και  ξίφος.  Τέτοιου  είδους  ελληνικός  αρχαϊκός  οπλισμός – εκτός από τη μήτρα την οποία δεν έφεραν οι ιππείς -  φερόταν  και  από  το  περίφημο  ιππικό  της  Γέλας  μεταξύ  άλλων  ελληνικών  στρατών  (ευγενική    χορηγία    του    Συλλόγου    Ιστορικών    Μελετών    ‘Κορύβαντες‘  –  ο  οπλισμός  κατασκευάσθηκε  από  τον  δημιουργό  Δημήτρη  Κατσίκη  )

            Η  Γέλα  ιδρύθηκε  το  688  π.Χ.  στη  νότια  ακτή  της  Σικελίας,  κοντά  στον  ποταμό  Γέλα,  από  Κρήτες,  Ροδίους  και  άλλους  Δωδεκανησίους  Δωριείς  με  οικιστές  τον  Έντιμο  και  τον  Αντίφημο  οι  οποίοι  αντιπροσώπευαν  τις  δύο  κύριες  μητροπόλεις.  Η  αποικία  ονομάσθηκε  αρχικά  «Λίνδιοι»,  από    το  «εθνικό»  της  Λίνδου,  της  σημαντικότερης  πόλης-κράτους  της  Ρόδου.  Η  Λίνδος  είχε  σημαντικά  ανώτερη  ναυτιλία  από  οποιαδήποτε  άλλη  πόλη  της  Ρόδου,  της  Κρήτης  και  της  Δωδεκανήσου,  και  προφανώς  υποστήριξε  ναυτιλιακά  την  αποικιστική  αποστολή.  Εντούτοις,  επειδή  οι  περισσότεροι  άποικοι  δεν  είχαν  λινδιακή  καταγωγή,  επικράτησε  η  ονομασία  «Γέλα»  από  το  σικανικό  όνομα  του  γειτονικού  ποταμού  (Γέλας). 

            Οι  Γελώοι  διακατέχονταν  εξ  αρχής  από  πολεμικό  πνεύμα,  αποζητώντας  την  επέκταση  στη  σικελική  ενδοχώρα,  σε  βάρος  των  εντόπιων  Σικανών  και  Σικούλων  (Σικελών,  Siculi)  και  σε  βάρος  άλλων  Ελλήνων  αποίκων.  Η  πρώτη  φάση  της  εντυπωσιακής  κατακτητικής  πορείας  της  Γέλας,  ανήκει  στους  πολέμους  εναντίον  των  γειτονικών  Σικανών.  Το  Κάκυρο,  η  Ομφάκη  (σημερινό  Monte  Desusino),  το  Αρίαιτο  (ή  Αριαίτης),  το  Ίνυκο,  και  άλλες  σικανικές  πολίχνες,  υπέκυψαν  στον  στρατό  της  Γέλας,  παρά  την  αντίσταση  τους.  Η  σθεναρή  αντίσταση  τους  καταδεικνύεται  από  το  γεγονός  ότι  πέρασαν  σχεδόν  δύο  αιώνες  έως  την  υποταγή  των  τελευταίων  ελεύθερων  Σικανών  από  τους  Γελώους.  Οι  Ελληνες  είχαν  καθοριστικό  στρατιωτικό  προβάδισμα  χάρη  στην  οπλιτικού  τύπου  οπλοσκευή  τους. 

Η  δεύτερη  φάση  των  πολέμων  της  Γέλας  αφορούσε  την  υποταγή  των  σικανικών  ηγεμονιών  των  γειτονικών  λόφων.  Οι  ανώνυμοι  σικανικοί  οικισμοί  στο  σημερινό  Capordaso,  στη  Sabucina  και  αλλού,  υποτάχθηκαν  στη  Γέλα  και  εξελληνίσθηκαν  χάρη  στους  Γελώους  στρατιωτικούς  αποίκους  που  δέχθηκαν.  Σε  άλλες  περιπτώσεις,  η  Γέλα  ίδρυε  απευθείας  ελληνικές  στρατιωτικές  αποικίες  στα  σικανικά  εδάφη.  Σε  ορισμένους  σικανικούς  οικισμούς  της  εποχής,  ανασκάφηκαν  τμήματα  θωράκισης  κρητικής  τεχνοτροπίας.  Προφανώς  ανήκαν  σε  Γελώους  κρητικής  καταγωγής  που  επάνδρωναν  φρουρές  επιτήρησης  των  εγχώριων.  Οι  Γελώοι  διαίρεσαν  σε  κλήρους  τα  κατακτημένα  εδάφη  και  μετέτρεψαν  τους  ηττημένους  Σικανούς  σε  δουλοπαροίκους  ειλωτικής  κατάστασης  αλλά  κατά  την  εποχή  του  Ιπποκράτη  και  του  Γέλωνα  (βλ.  στη  συνέχεια),  εκείνοι  χειραφετήθηκαν  και  εξελληνίσθηκαν  πλήρως.     

            Κατά  την  τρίτη  φάση  των  πολέμων  τους,  οι  Γελώοι  αντιμετώπισαν  τους  άλλους  Σικελιώτες  (Ελληνες  της  Σικελίας,  σε  αντιπαραβολή  με  τους  ιθαγενείς  Σικελούς).  Η  ίδρυση  του  απειλητικού  Σελινούντα  από  τους  Υβλαίους  Μεγαρείς  (περίπου  650-628  π.Χ.),  κοντά  στον  ζωτικό  χώρο  της  Γέλας,  την  οδήγησε  σε  μία  ιστορική  αποικιστική  ενέργεια:  την  ίδρυση  του  Ακράγαντα  (583  π.Χ.,  σε  συνεργασία  με  νέους  αποίκους  από  τη  Ρόδο,  την  Κρήτη  και  τα  Δωδεκάνησα),  ο  οποίος  έμελε  να  εξελιχθεί  σε  μεγάλη  δύναμη.  Η  πόλη  ανεξαρτητοποιήθηκε  νωρίς  από  τη  Γέλα  (570  π.Χ.)  υπό  την  ηγεσία  του  τυράννου  Φαλάριδος,  και  άρχισε  αμέσως  σκληρούς  πολέμους  εναντίον  των  Σικανών  της  ενδοχώρας  –  βιαιότερους  από  τους  ελληνοσικανικούς  πολέμους  της  Γέλας  –  και  των  Σελινουντίων.  Η  ανώνυμη  πόλη  στη  σύγχρονη  Caltanisseta,  η  Κάμικος  και  άλλες  σικανικές  πόλεις  υπέκυψαν  στους  Ακραγαντίνους,  οι  οποίοι  επιδίωκαν  να  προσεγγίσουν  τη  βόρεια  σικελική  ακτή. 

Έως  το  505  π.Χ.  η  Γέλα  είχε  ολοκληρώσει  την  κατάκτηση  και  τον  εξελληνισμό  της  πεδιάδας  της.  Ο  Ακράγας  είχε  επιτύχει  το  ίδιο  στην  δική  του  ενδοχώρα.  Ετσι  οι  «δίδυμες»  κρητοροδιακές  πόλεις  υπέταξαν  τη  νότια  και  την  κεντρική  Σικελία,  αλλά  δεν  θα  σταματούσαν  εκεί.  Ο  Γελώος  στρατός  ήταν  ήδη  ο  ισχυρότερος  της  Σικελίας. 

            Κατά  τον  ύστερο  6^ο  αι.,  οι  Γελώοι  διέβησαν  τα  Ηραία  Ορη  και  συγκρούσθηκαν  με  τους  Χαλκιδείς  αποίκους  της  βορειοανατολικής  Σικελίας  (Κατάνη,  Λεοντίνοι,  Εύβοια  (πόλη),  Μοργαντίνα,  κ.α.).  Λίγο  μετά  το  505,  τύραννος  της  Γέλας  κατέστη  κάποιος  Ιπποκράτης  ο  οποίος  αποδείχθηκε  κορυφαία  προσωπικότητα  και  θεμελιωτής  της  μεταγενέστερης  «Γελώας  αυτοκρατορίας».  Την  ίδια  εποχή  στον  Ακράγαντα,  κάποιος  Θήρων  κατέλαβε  την  εξουσία  ως  τύραννος.  Αρχικά  ο  Ιπποκράτης  επιτέθηκε  και  υπέταξε  τους  τελευταίους  ελεύθερους  ορεινούς  Σικανούς  κοντά  στη  Γέλα,  προελαύνοντας  στην  κοιλάδα  του  ποταμού  Μαρόγλιο.  Οι  ανεσκαμμένες  σικανικές  πόλεις  των  σύγχρονων  τοποθεσιών  Monte  Bubbonia  και  San  Mauro  καταστράφηκαν  κατά  το  μεταίχμιο  των  6^ου-5^ου  αιώνων  π.Χ.  από  πυρκαγιά,  στοιχείο  που  καταδεικνύει  την  αγριότητα  της  κυρίευσης.  Σύντομα  ο  στρατός  της  Γέλας  με  αιχμή  του  δόρατος  το  ιππικό  υπό  τον  ίππαρχο  Γέλωνα,  κατευθύνθηκε  προς  τα  βορειοανατολικά  υποτάσσοντας  τις  χαλκιδικές  πόλεις  Καλλίπολη,  Κατάνη  και  Νάξο  (αρχές  5^ου  αιώνα).  Σε  λίγο  υπέκυψαν  στον  Ιπποκράτη  και  οι  περισσότεροι  γηγενείς  Σικελοί  της  ενδοχώρας  και  της  Καλής  Ακτής,  όπως  και  η  χαλκιδική  Ζάγκλη.  Ετσι  η  Γέλα  εξασφάλισε  εδαφική  διέξοδο  στη  βόρεια  σικελική  ακτή.  Στη  συνέχεια,  η  πτώση  των  ισχυρών  Λεοντίνων  σηματοδότησε  την  υποταγή  όλων  των  Χαλκιδέων  στη  Γέλα  του  Ιπποκράτη. 

 

Ο  ανθρωπόμορφος  ταύρος  σε  νόμισμα  της  Γέλας  (480-470  πΧ),  προφανώς  δημοφιλές  έμβλημα  στις  ασπίδες  των  Γελώων.

            Ο  Γελώος  τύραννος  εποφθαλμιούσε  τις  πλούσιες  Συρακούσες.  Το  492/1  π.Χ.  νίκησε  τον  στρατό  τους  στον  ποταμό  Ελωρο  αλλά  αναγκάσθηκε  να  υποχωρήσει  λόγω  των  απειλών  που  δέχθηκε  από  την  Κόρινθο  και  την  Κέρκυρα  (οι  οποίες  αναφέρονται  ως  «διαμεσολάβηση»  στις  πηγές).  Οι  δύο  τελευταίες  συνδέονταν  με  «δεσμούς  αίματος»  με  τις  Συρακούσες.  Η  Κόρινθος  ήταν  μητρόπολη,  ενώ  η  Κέρκυρα  ήταν  επίσης  κορινθιακή  αποικία,  «συγγενής»  των  Συρακουσών.  Ο  Ιπποκράτης  ανησύχησε  λόγω  του  ισχυρού  ναυτικού  των  δύο  πόλεων  το  οποίο  μπορούσε  να  πλήξει  με  αμφίβιες  καταδρομές  (απόβαση  πεζοναυτών)  οποιοδήποτε  παράκτιο  σημείο  της  επικράτειας  του.  Ετσι  υποχώρησε,  περιοριζόμενος  μόνο  στην  προσάρτηση  της  μεγαλύτερης  συρακούσιας  αποικίας,  Καμάρινας.  Σε  λίγο  ο  Ιπποκράτης  κατέκτησε  τις  δύο  τελευταίες  ανεξάρτητες  πόλεις  των  Σικούλων/Σικελών,  Ύβλα  Γελεάτιδα  και  Εργέτιο,  στην  περιοχή  της  Αίτνας,  αλλά  σύντομα  πέθανε  (490).  Τύραννος  της  Γέλας  κατέστη  ο  ίππαρχος  Γέλων.

            Οι  Ακραγαντίνοι  αδελφοί  των  Γελώων,  τους  συναγωνίζονταν  σε  κατακτήσεις.  Υπό  τον  τύραννο  Θήρωνα,  απέσπασαν  την  Ηράκλεια  Μινώα  από  τους  Σελινούντιους  και  υπέταξαν  επιπρόσθετες  πόλεις  των  Σικανών  και  Ελύμων  (επίσης  γηγενών  της  Σικελίας).  Το  484  π.Χ.,  κατόρθωσαν  να  αποκτήσουν  διέξοδο  στη  βόρεια  ακτή,  καταλαμβάνοντας  την  ελληνική  Ιμέρα.  Ο  Γέλων  και  ο  Θήρων  έλαβαν  συζύγους  ο  ένας  από  την  οικογένεια  του  άλλου,  διασφαλίζοντας  τη  στενή  συμμαχία  Γέλας  και  Ακράγαντα.  Παρότι  τα  κράτη  των  Γέλωνος  και  Θήρωνος  δεν  ενώθηκαν  επίσημα,  συνέστησαν  μια  κοινή  πολιτειακή  μονάδα  έναντι  άλλων  δυνάμεων.

            Το  485,  ο  Γέλων  εκμεταλλεύθηκε  μία  εξέγερση  στις  Συρακούσες  εναντίον  των  αριστοκρατών  κυβερνητών  της  πόλης  και  την  κυρίευσε.  Ηταν  πλέον  αρκετά  ισχυρός,  τόσο  ώστε  να  αγνοήσει  τις  προειδοποιήσεις  της  Κορίνθου  και  της  Κερκύρας,  έξι  χρόνια  νωρίτερα.    Όμως,  σχεδόν  ταυτόχρονα  η  Ζάγκλη  απέσεισε  την  εξουσία  του.  Ο  Γέλων  εγκαταστάθηκε  μόνιμα  στις  Συρακούσες,  παραδίδοντας  τη  Γέλα  στον  αδελφό  του,  Ιέρωνα.  Ο  Γέλων  ήλεγχε  πλέον  όλη  την  ανατολική  Σικελία,  εκτός  της  Ζάγκλης.  Ο  δε  Θήρων  ήλεγχε  τη  δυτική,  εκτός  του  Σελινούντα  και  των  φοινικικών  και  μερικών  ελυμικών  πόλεων.  Ο  ποταμός  Νότιος  Ιμέρας  ήταν  το  σύνορο  ανάμεσα  στα  κράτη  των  δύο  στενών  συμμάχων  και  συγγενών.

 

Αυθεντικό  και  αποκατεστημένο  τμήμα  του  οχυρωματικού  τείχους  της  Γέλας  του  4^ου  αιώνα  π.Χ.

                Με  τους  πολέμους  τους,  η  Γέλα  και  ο  Ακράγας  συγκρότησαν  εκτενή  και  συμπαγή  κράτη,  όπως  εκείνα  της  Θεσσαλικής  Τετραρχίας  και  της  Σπάρτης  στην  Ελλάδα.  Τα  εδάφη  του  Γέλωνος,  έκτασης  περίπου  11.500    τετρ.  Χλμ.  συγκέντρωναν  περί  το  45  %  της  έκτασης  της  Σικελίας.  Το  κράτος  του  Θήρωνος  του  Ακράγαντα,  έκτασης  6.500  τετρ.  Χλμ.,  ήλεγχε  περί  το  25  %  της  μεγαλονήσου.  Προς  σύγκριση,  κατά  τον  πρώιμο  5^ο  αι.,  η  Θεσσαλική  Τετραρχία  ήλεγχε  περίπου  16.000    τετρ.  Χλμ.  με  περίπου  600.000  κατοίκους,  ενώ  το  κράτος  των  Λακεδαιμονίων  είχε  έκταση  8.400  τετρ.  Χλμ.  με  περίπου  330.000  κατοίκους.  Τα  κράτη  της  Γέλας  και  του  Ακράγαντα  είχαν  συνολική  έκταση  περίπου  18.000    τετρ.  Χλμ  (το  70  %  της  Σικελίας)  με  700-800.000  κατοίκους  (κατ’  εκτίμηση),  ενώ  τα  στρατεύματα  τους  έφθαναν  τις  100.000  άνδρες  μαζί  με  τους  μισθοφόρους,  τις  φρουρές  και  τις  εφεδρείες,  κρίνοντας  από  τις  δυνάμεις  που  παρέταξαν  στη  μεγάλη  μάχη  της  Ιμέρας  (480  π.Χ.).  Στην  Ιμέρα,  οι  ενωμένες  δυνάμεις  τους  συνέτριψαν  τους  Καρχηδόνιους  εισβολείς. 

Μέσα  σε  δυο  αιώνες  (688-484  π.Χ.),  το  πολεμοχαρές  πνεύμα  των  αρχικών  Δωριέων  αποίκων  της  Γέλας  (μόλις  μερικών  εκατοντάδων  ανθρώπων  όπως  εκτιμάται)  επέτυχε  τον  έλεγχο  του  μεγαλύτερου  μέρους  της  Σικελίας.   

Το  480  π.Χ.,  οι  μητροπολιτικοί  Έλληνες  αντιμετώπισαν  τη  νέα  περσική  εισβολή.  Πριν  τη  σύγκρουση  με  τους  Πέρσες,  ζήτησαν  τη  στρατιωτική  βοήθεια  του  Γέλωνος.  Ο  Γελώος  τύραννος  δέχθηκε  να  τους  ενισχύσει  μόνο  υπό  τον  όρο  ότι  θα  ηγείτο  όλων  των  ελληνικών  συμμαχικών  δυνάμεων.  Γνώριζε  καλά  ότι  η  Σπάρτη  και  η  Αθήνα  δεν  θα  δέχονταν  ποτέ  αυτόν  τον  όρο,  όπως  και  έγινε.  Επρόκειτο  για  έναν  πλάγιο  τρόπο  άρνησης  από  τον  Γέλωνα,  του  αιτήματος  των  Ελλαδιτών,  επειδή  οι  Σικελιώτες  Ελληνες  περίμεναν  από  στιγμή  σε  στιγμή  την  καρχηδονιακή  εισβολή,  η  οποία  πράγματι  εκδηλώθηκε  σε  μερικούς  μήνες.  Ταυτόχρονα,  οι  βόρειοι  Ιταλιώτες  απειλούντο  από  την  ετρουσκική  επέκταση.

Το άρθρο συνεχίζεται στο ΄Β Μέρος.